22 بهمن 1357؛ نقطه عطف تاریخ نهضت اسلامی مردم ایران

در این روز سرانجام مبارزات مردم مسلمان به بار نشست و پادشاهی 2500 ساله و ظلم و استبداد بیش از 50 ساله رژیم پهلوی در ایران، ریشه كن شد و به خواست الهی حكومت جمهوری اسلامی تأسیس شد.
نهضت اسلامی ایران در سال 1341 با اعتراض شدید حضرت امام خمینی و روحانیت پیشرو به لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی و آنچه كه محمدرضا شاه آن را انقلاب سفید شاه و ملت می‌خواند شروع شد. در این لایحه، قید اسلام از شرایط انتخاب كنندگان و انتخاب شوندگان حذف و به جای سوگند به قرآن، سوگند به كتاب آسمانی آورده شد و به زنان نیز حق رأی داده شد. پس از آن محمدرضا پهلوی، لوایح ششگانه‌ای را طرح و در یك رفراندوم نمایشی به تصویب رساند. امام خمینی و مراجع قم نوروز سال 1342 را عزای عمومی اعلام كردند.
در دوم فروردین 1342 مجلسی كه به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع) تشكیل شده بود با حمله مزدوران ساواك رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه قم به خاك و خون كشیده شد و عده‌ای از طلاب شهید و مجروح شدند. حادثه مدرسه فیضیه قم، روحانیت و مردم را مصمم‌تر نمود و حضرت امام در سخنرانی تاریخی خود در عاشورای همان سال به شاه و آمریكا و اسرائیل حمله شدیدی كردند.
به دنبال این سخنرانی مهم و تاریخی، عوامل رژیم، حضرت امام را در شب 15 خرداد 1342 دستگیر و به تهران منتقل كردند. با اعلام این خبر در شهرهای مختلف، تظاهرات عظیمی بر پا شد و رژیم پهلوی دستور سركوب این قیام را داد. در قیام تاریخی پانزده خرداد 1342 كه نقطه عطفی در ابتدای نهضت اسلامی بود، هزاران نفر از مردم شهرهای مختلف به شهادت رسیده و یا مجروح شدند.
حضرت امام در 18 فروردین 1343 آزاد شدند و از همان ابتدای آزادی به سخنرانی و مبارزه علیه رژیم ادامه دادند. ایشان كه از ابتدای جوانی شعار قرآن " قل انما اعظكم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فرادی " را سرلوحه كار خویش قرار داده و تنها راه اصلاح در جهان را قیام لله می‌دانستند، در تاریخ 4 آبان 1343 در واكنش به تصویب لایحه مصونیت مستشاران آمریكایی در ایران (كاپیتولاسیون) طی یك سخنرانی سرنوشت ساز در مسجد اعظم قم به افشاگری شدید اللحنی علیه رژیم پرداخته و كاپیتولاسیون را عامل بردگی ایرانیان و ناقص استقلال كشور و مایه ننگ رژیم پهلوی دانستند.
رژیم سفاك پهلوی كه از روشنگری های رهبری نهضت به تنگ آمده بود چاره را در تبعید ایشان دانست و بدینگونه حضرت امام را در 13 آبان 1343 به تركیه تبعید كردند. در 13 مهر 1344 امام، به همراه فرزندشان آیت‌الله سیدمصطفی خمینی به نجف منتقل شدند. حضرت امام از بهمن ماه 1348، درس ولایت فقیه خود را كه در حقیقت پایه‌های تئوریك حكومت اسلامی بود، آغاز كردند.
سلسله مباحث ولایت فقیه به شكل كتابی مدون در ایران و كشورهای عربی انتشار یافت. همچنین حضرت امام به مناسبت های مختلف از جمله در جریان جشن‌های 2500 ساله شاهنشاهی، به روشنگری خود علیه رژیم پهلوی ادامه می‌دادند. در سال‌های اولیه دهه 1350، درآمد حاصل از نفت بیكباره افزایش یافت و شاه كه در غرور و نخوت، غرق شده بود، برنامه خود با عنوان رسیدن به تمدن بزرگ را اعلام كرد. همچنین او در تاریخ 11 اسفند 1353 حزب رستاخیز را به عنوان تنها حزب فراگیر اعلام كرد و خودكامگی و استبداد خویش را بیش از پیش نمایان ساخت.
از آغاز سال 1355 شمسی تاریخ رسمی كشور از حزب دموكرات به ریاست جمهوری آمریكا رسید و با اعلام سیاست حقوق بشر خود، محمدرضاشاه، ناگزیر برای جلب رضایت بیش از پیش او فضای باز سیاسی را اعلام كرد. انقلاب اسلامی با شهادت مشكوك آیت‌الله سیدمصطفی خمینی در نجف اشرف توسط عوامل رژیم، وارد مرحله تازه‌ای شد و امواج خروشانی در بین مردم به پا كرد. امام خمینی این حادثه را از الطاف خفیه الهی دانستند.
روز 17 دی 1356، در روزنامه اطلاعات مقاله اهانت آمیزی تحت عنوان "ایران و استعمار سرخ و سیاه" با امضای مستعار "احمد رشیدی مطلق" و در حقیقت با دستور شاه و دربار علیه امام خمینی به چاپ رسید. مراجع، مردم و طلاب قم در اعتراض به این مقاله اهانت آمیز، قیامی تاریخی را در 19 دی 1356 به ثبت رساندند كه این قیام توسط عوامل رژیم پهلوی به خاك و خون كشیده شد.
مراجع تقلید خواستار برگزاری مراسم چهلم شهدای قم، در سراسر كشور شدند و در اكثر نقاط ایران مراسمی برگزار شد؛ اما اینبار نوبت مردم رشید تبریز بود تا در 29 بهمن 1356 قیام آنها به خاك و خون كشیده و حماسه ای دیگر در تاریخ انقلاب اسلامی ثبت شود. نوروز سال 1357 عزای عمومی اعلام شد و مردم، مراسم چهلم شهدای تبریز را در شهرهای مختلف برگزار كردند كه قیام مردم یزد با سركوب شدید رژیم پهلوی، برگ ننگین دیگری در تاریخ رژیم پهلوی ثبت نمود.
در 28 مرداد 1357 سینما ركس آبادان توسط عوامل ساواك به آتش كشیده شد و مردم بیگناه جان سپردند. جمشید آموزگار كه در سال 1356 به جای امیرعباس هویدا بر مصدر نخست وزیر تكیه زده بود با گسترش امواج انقلاب اسلامی مجبور به استعفا شد و جعفر شریف امامی، كه با شعار دولت آشتی ملی سعی در فریب افكار عمومی داشت به نخست وزیری رسید. او تاریخ شاهنشاهی را لغو و قمارخانه‌ها را تعطیل و مطبوعات را آزاد و حزب رستاخیز را منحل كرد؛ اما هشیاری رهبری انقلاب و مردم مسلمان نقشه رژیم را نقش بر آب كرد.
روز 13 شهریور 1357 نماز عید فطر در قیطریه تهران به امامت آیت الله مفتح به نحو بی نظیری برگزار شد و با تظاهرات مردم در روز 16 شهریور، اعلام حكومت نظامی شد. روز جمعه 17 شهریور، مردم، بیخبر از حكومت نظامی به خیابان‌ها ریخته و ارتش شاه در میدان ژاله (شهدا) به روی مردم بی دفاع آتش گشود و خیابان‌های اطراف را غرق در خون مردم بیگناه نمود. هفده شهریور 1357 بدین شكل در تاریخ انقلاب به جمعه سیاه معروف گردید. با آغاز سال تحصیلی، دانشجویان و دانش‌آموزان حضور مؤثرتری یافتند. امام در 13 مهر 1357 عازم فرانسه شدند و از آنجا سكان كشتی مردم را در امواج خروشان انقلاب اسلامی هدایت نمودند. دهكده نوفل لوشاتو در حوالی پاریس مبدل به كانون خبرساز جهان گردید و مردم و خبرنگاران از همه نقاط دنیا برای مصاحبه با حضرت امام به آنجا سرازیر شدند.
در آبان ماه اعتصابات كاركنان شركت نفت، مخابرات، بانك ملی، سازمان آب، رادیو و تلویزیون و ... بر دامنه مبارزات افزود. در 13 آبان 1357 تظاهرات دانش‌آموزان و دانشجویان مقابل دانشگاه تهران به خاك و خون كشیده شد. 14 آبان ارتشبد غلامرضا ازهاری مأمور تشكیل كابینه شد. تظاهرات تاسوعا و عاشورا، عملا به صورت همه پرسی بر ضد رژیم شاهنشاهی درآمد و مردم در شعارهایشان خواستار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی شدند.



رژیم شاه آخرین نقسها را می‌كشید و آخرین تیر تركش شاه و اربابان غربیش نخست وزیری شاپور بختیار از اعضای قدیمی جبهه ملی بود كه با شعار سوسیال دموكراسی آمده و خود را مرغ توفان می‌دانست. تمهید دیگر شاه برای حفظ تخت و تاج خود تشكیل شورای سلطنت بود و در 26 دی 1357، محمدرضا شاه پهلوی ناچار به خروج از ایران شد. امام كه دولت بختیار را غیر قانونی اعلام كردند و شورای انقلاب را تشكیل داده بودند با فرار محمدرضا شاه از ایران، آماده عزیمت به میهن اسلامی شدند. بختیار فرودگاه ها را بست و پرواز امام یك هفته به تأخیر افتاد اما سرانجام روز 12 بهمن 1357 حضرت امام پس از 15 سال تبعید به ایران بازگشتند.
ورود امام به میهن را میلیون ها نفر از تهران و سایر نقاط كشور استقبال كردند. امام خمینی پس از ورود به تهران، ضمن حضور بر مزار هزاران شهید انقلاب اسلامی، در سخنرانی خود در بهشت زهرا، دولت بختیار را غیرقانونی اعلام نموده و فرمودند كه بزودی به پشتوانه رأی ملت و حق شرعی خود، دولت تعیین می‌كنند. امام سپس در مدرسه علوی و رفاه مستقر شدند و در 16 بهمن، مهندس بازرگان را به نخست وزیر دولت موقت منصوب نمودند. در رور 19 بهمن پرسنل نیروی هوایی ارتش به محضر امام رسیدند و با ایشان بیعت نمودند.
شب 21 بهمن، در نیروی هوایی تهران، درگیری مسلحانه بین عده‌ای از افراد این نیرو و گارد شاهنشاهی پیش آمد كه با دخالت مردم، درب پادگان ها به روز مردم باز شد و سلاح هایی به دست مردم افتاد. سران ارتش دست اندر كار كودتا شدند و در روز 21 بهمن از ساعت چهار بعدازظهر اعلام حكومت نظامی شد. امام اعلام كردند كه مردم به حكومت نظامی اعتنا نكنند.
مردم در روز 22 بهمن به مراكز دولتی، نظامی، انتظامی و رادیو و تلویزیون یورش برده و آنها را فتح كردند. با فرار بختیار از ایران و اعلام بیطرفی ارتش در روز 22 بهمن 1357، انقلاب اسلامی ایران پس از سالها مجاهدت، ایثار، فداكاری و مقاومت در راه رضای الهی با رهبری بی نظیر حضرت امام خمینی و به همت مردم سرافراز ایران به پیروزی نهایی رسید.