آشنایی با شهرستان فیروزكوه

موقعیت جغرافیایی شهرستان فیروزكوه
شهرستان فیروزكوه در منتهی‌الیه شمال شرقی استان تهران واقع شده‌است. این شهرستان از شمال و شرق به استان مازندران، از جنوب و جنوب شرقی به شهرستان سرخه در استان سمنان و از غرب به شهرستان دماوند محدود می‌گردد. ناهمواریهای فیروزكوه: این شهرستان بر روی بخشی از سلسله جبال البرز مركزی قرار گرفته‌است و به همین خاطر دارای ناهمواریهای بسیاری است. قلل مرتفعی همچون میشینه مرگ لزور (4076 متر) همچون دیواری این شهرستان را از مناطق شمالی كشور جدا می‌كند كه در بین این قلل سرشاخه‌های حبله رود جاری است.
تقسیمات كشوری
بخش‌ها
• بخش مركزی
• بخش ارجمند
شهرها
• فیروزكوه
• ارجمند
دهستان‌ها
• دهستان پشتكوه
• دهستان حبلرود
• دهستان دوبلوك
• دهستان شهرآباد
• دهستان قزقانچای
آب وهوای فیروزكوه
از نظر ویژگی‌های آب و هوایی و اقلیمی، این شهرستان دارای زمستان سرد و تابستان معتدل و خنك می‌باشد. متوسط بارندگی سالانه سال 1380 در این 230 میلیمتر بوده و حداكثر بارندگی 24 ساعته 2/40 و تعداد روزهای یخبندان 174 روز می‌باشد.
مساحت و مناطق شهری و روستایی
این شهرستان با 2261 كیلومتر مربع مساحت، در حدود 12 درصد از مساحت كل استان تهران را به خود اختصاص داده‌است و بدین لحاظ مقام چهارم را در بین شهرستان‌های استان داراست شهرستان فیروزكوه، در حال حاضر این شهرستان 2 نقطه شهری دارد 1- شهر فیروزكوه 2- شهر ارجمند بخش مركزی شهرستان فیروزكوه با 77 درصد سهم از كل این شهرستان، مقام نخست را از نظر مساحت داراست. بخش مركزی، مناطق مركزی و شرق شهرستان فیروزكوه شامل دهستان پشتكوه، دهستان شهرآباد، دهستان حبلرود و شهر فیروزكوه را در برمی‎گیرد و بخش ارجمند نیز 23 درصد از مساحت كل شهرستان فیروزكوه را به خود اختصاص داده و مناطق جنوبی و غربی شهرستان شامل دهستان قزقانچای، دهستان دوبلوك و شهرارجمند را در برمی‌گیرد.
ساكنان شهرستان فیروزكوه
ساكنین اصلی فیروزكوه از شاخه‌های 16 گانه قوم آریایی می‌باشند. زبان محلی مردم این شهر زبان مازندرانی است. علاوه بر آن اقوامی از كردان ایل پازوكی از حوالی ارومیه حدود چهارصد سال قبل در زمان صفویه تبعید شده‌اند و برخی از افراد ایل اصانلوی گرمسار و تیره‌های غندالی الیكایی و شاه حسینی الیكایی و كردها در این شهرستان سكنی گزیده‌اند. فیروزكوه از دیربازییلاق عشایر الیكایی بوده است.
تاریخ و اساطیر
شهرستان فیروزكوه به دلیل موقعیت خاص همواره مورد توجه اقوام و گروه‌های انسانی بوده، به همین جهت شاهد آثار زیادی در نقاط مختلف آن هستیم كه از آن جمله می‌توان به، 35 امامزاده و بقعه، 28 قلعه، یك خانه تاریخی ،7 گورستان و زیارتگاه، 18 محوطه باستانی تاریخی و اسلامی ،3 غار و دژ طبیعی، 2 پل تاریخی، یك مسجد تاریخی، 8 كاروانسرا ،18 برج آرامگاهی و … اشاره كرد.
حیات وحش شهرستان فیروزكوه
شهرستان فیروزكوه به دلیل شرایط توپو گرافی و آب و هوایی یكی از مناطق بكر استان است و از زیستگاه‌های مهم حیات وحش و شكارگاه‌های استان به شمار می‌آیدو انواع وحوش و مناطق طبیعی، چراگاه‌ها و چمنزارهای وسیع از توانمندی‌های ویژه استان استو منطقه شكار ممنوعه كاوه ده با 174000 هكتار وسعت دارای پوشش گیاهی متنوع و غنی است كه انواع وحوش و از جمله قوچ و میش، كل و بز، آهو و گراز، پلنگ، روباه، خرس، خرگوش، انواع پرندگان و خزندگان را در خود جای داده‌است كه بصورت گله‌های بزرگ در منطقه زندگی می‌كنند.
منطقه شكار ممنوع گاوده:
این منطقه با مساحت 400 هزار هكتار در شرق شهرستان فیروزكوه قرار گرفته‌است، و در آن انواع حیات وحش از جمله پستانداران، پرندگان و خزندگان می‌توان دید. پوشش گیاهی عمده آن شامل گونه‌های گیاهی ارس، پسته وحشی، بادام وحشی، بید، گردو، زرشك، باریجه، آویشن، شقایق، كاكوتی، گلپر كلاه میر حسن، آتریپلكس، زنبق وحشی و انواع گندمیان است. گونه‌های غالب جانوری این زیستگاه عبارتند از: قوچ و میش، كل و بز، آهو، پلنگ، كراز، گرگ، روباه، شغال، كاراكل، گربه وحشی، جغد، جوجه تیغی، كبك، تیهور، ساركپه، دلیچه، دال، پرندگان شكاری، افعی دماوندی، افعی شاخدار، گرزه مار، افعی اره‌ای، لاك‌پشت مهمیزدار، بزمچه و آگاما در محدوده‌های شكار ممنوع و پناهگاه حیات وحش داخل آن اقدامات حمایتی به عمل می‌آید. تا مجموعه حیات وحش با توجه به حداقل فضای مناسب، برای فراهم شدن امكانات زیستی و زاد و ولد طبیعی بتوانند در این مناطق از خطرات انسانی و غیرطبیعی در امان باشند.
منابع آب
مهمترین رود جاری در سطح شهرستان حبله رود می‌باشد كه سرشاخه اصلی آن عبارتند از: گورسفید، نمرود، دلیچای، ساواشی، هویر، قزقانچای.
جاذبه‌های گردشگری
فیروزكوه دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی می‌باشد كه به خاطر برودت و سردی هوا، بیشتر در فصل‌های گرم سال، مردم تهران و شهرهای اطراف فیروزكوه برای تفریح و بازدید از آثار تاریخی، به این منطقه سفر می‌كنند. به عنوان نمونه می‌توان از تنگه واشی كه دارای نقش برجسته‌ای بجا مانده از دورهٔ قاجار است، نام برد. همچنین این شهرستان دارای كاروانسراها، قلعه‌های قدیمی، گورستان‌های كهن و بالاخره امامزاده‌های متعدد نام برد.
تنگه واشی مهمترین جاذبه توریستی فیروزكوه
تنگه واشی مكانی با جاذبه‌های گردشگری است كه در حدود 15 كیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزكوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت كثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد. شاید یكی از جذابترین بخش‌های سفر به تنگه واشی حركت در رودخانه‌ای است كه در بین یك دره سنگی قرار دارد. با توجه به نزدیكی تنگه واشی به شهر تهران، امكان مسافرت یك روزه به این منطقه وجود دارد و بخصوص در تابستان هزاران نفر از ساكنین استان تهران و دیگر استان‌های اطراف به این منطقه مسافرت می‌كنند. در سال‌های اخیر، بسیاری از موسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند كه همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌است.
غار بورنیك
غار بورنیك در 135 كیلومتری شرق تهران و فاصله 23 كیلومتری جنوب غربی شهر فیروزكوه در فاصلهٔ 6 كیلومتری از روستای زیبای هرانده و در ارتفاعات پرنشیب و فراز كوهستانی به نام «بورنی» یا «بورنیك» واقع شده‌است. راه دسترسی به این غار از طریق جاده دماوند – فیروزكوه قبل از تونل نمرود، به سمت روستای هرانده تغییر مسیر داده و پس از عبور از روستای هرانده در كنار رودخانه حبله رود و در ارتفاعت آن به غار بورنیك ختم می‌شود.
چشمه آب معدنی خمده
چشمه آب معدنی خمده در فاصله 15 كیلومتری جاده تهران، فیروزكوه و در مسیر رودخانه حبله رود و در نزدیكی روستای خمده واقع شده‌است. فاصله این چشمه تا جاده فیروزكوه – زرین دشت 5 كیلومتر است. آب این چشمه برای درمان بیماریهای مفاصل و استخوان، بیماریهای پوستی (جوش- زخم و …) و زردی كاربر دارد. فصل استفاده از این آب بهار و تابستان است.
قلعه لاجورد
قلعه لاجورد در شهرستان فیروزكوه، بخش مركزی، روستای سرانزا واقع شده و این اثر در تاریخ 5 آذر 1380 با شمارهٔ ثبت 4410 به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حبله رود
یكی از مهمترین رودهای استان تهران است و از شعبات متعدد شور و شیرین تشكیل یافته‌است. این رود دشت گرمسار را مشروب نموده و پس از آن وارد دشت كویر می‌شود.
صنایع و معادن
در این شهرستان اولین كارخانه صنعتی توسط شركت تأمین ماسه ریخته‌گری (سهامی عام) درسال1351هجری شمسی باهدف تأمین نیاز صنعت ریخته‌گری كشور تأسیس شد وتا كنون به كار خود ادامه می‌دهد. این كارخانه دارای200نفرنیروی مشغول به كاراست كه بیش از170نفر آنهابومی هستند. درراستای ایجاد اشتغال بیش ازپیش این شركت اقدام به فراهم نمودن زیرساختهای ایجاد دو كارخانه دیگر نموده كه رشد صنعت شهرستان را نیز درپی خواهد شد. درسالهای گذشته توسعه غیراصولی و خلاف مقررات مهندسی شهرسازی باعث توسعه شهر و درنتیجه همجواری آن با كارخانه ماسه گردیده كه جابجایی كارخانه رابرای آسایش شهروندان فیروز كوهی می‌طلبد. صنعت شیشه سازی رواج دارد و كارخانه‌های شیشه سازی زیادی در آن مشغول به كارند. همچنین به تازگی كارخانهٔ سیمان فیروزكوه با ظرفیت تولید بالا در این شهرستان راه‌اندازی شده‌است؛ كه متأسفانه حتی یك درصد هم نیروی كار بومی در آن مشغول به كار نمی‌باشند .
دامداری و دامپروری
به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و آب و هوای مساعد، و همچنین وجود رودخانه‌ها و منابع آب شیرین در این شهرستان، باغداری رواج زیادی دارد. از محصولات كشاورزی فیروزكوه می‌توان به گندم، جو، بنشن، تره بار، زرد آلو، سیب، گیلاس، گلابی، گردو، انگور و آلبالو اشاره كرد.
دامداری در فیروزكوه به دو شكل مدرن و سنتی وجود دارد. در این شهرستان واحدهای مرغداری هم مشغول به كارند كه مرغ و تخم مرغ تولیدی آنها عموماً به مصرف داخلی می‌رسد.
پرورش آبزیان: در زمینه پرورش آبزیان 10 استخر پرورش ماهی با تولید 186 تن در سال بیش از 25٪ تولید ماهیان سردابی استان را به خود اختصاص می‌دهد. ضمناً ایجاد اولین مجتمع شیلاتی كشور در این شهرستان در زمینی به وسعت 20 هكتار توسط اداره كل شیلات استان در دست مطالعه‌است كه به زودی عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد. مجتمع مذكور در 40 مزرعه پرورش ماهی قزل آلا به صورت مداربسته با تولید سالانه 4000 تن و اشتغال زایی حدود 400 نفر، در كاهش میزان بیكاری در شهرستان تأثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت. شایان ذكر است دمای مناسب آب در شهرستان فیروزكوه (14 درجه سانتیگراد) مناسبترین دما برای پرورش آبزیان است
دانشگاه‌ها
• دانشگاه پیام نور فیروزكوه
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزكوه