25 آذر ماه روز پژوهش است و به همین مناسبت برنامه ی گفتاورد رادیو تهران با سردبیری و اجرای دكتر امیر دبیری مهر با دكتر امید جهانشاهی، پژوهشگر، به گفتگو پرداخت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران؛ دكتر جهانشاهی در پاسخ به اینكه چرا ادارات و سازمان ها به مسئله ی پژوهش توجه نمیكنند؟ و اینكه آیا در كشور ما پژوهش در جایگاه شایسته ای قرار دارد ؟ گفت: همیشه در روز پژوهش این گلایه مطرح میشود كه چرا مدیران سازمان های دولتی آن طور كه باید به پژوهش توجه نمی كنند و در مورد اهمیت پژوهش صحبت می شود. من البته این گلایه ها را درست میدانم بخشی از ماجرا هم بر میگردد به خود پژوهشگران و وضعیت پژوهش در حوزه علوم اجتماعی و انسانی.
جهانشاهی افزود: یكی از آفت هایی كه وجود داشته و باعث شده پژوهش مورد توجه و استفاده ی مدیران سازمان ها قرار نگیرد، غلبه ی رویكرد پوزیتیویستی در پژوهش های علوم اجتماعی بوده است. غلبه نگاه كمّی و عددی در مواجهه با مسائل انسانی و اجتماعی و فقدان تفسیر و تحلیل عمیق و واقعی، یكی از این دلایل است. تكیه مدام به پرسشنامه و تلاش برای اینكه با عدد به شناخت برسیم بدون توجه به تحلیل ساختار فرهنگی و ریشه ها و پیشینه تاریخی ممكن است توصیفی در سطح به دست بدهد اما فهم و شناخت ایجاد نمی كند.
جهانشاهی گفت: یكی از ضعف هایی كه ما امروز داریم این است كه نظریه زده هستیم. نظریه را مقدس می شناسیم. نظریه ها را می خوانیم و آموزش می دهیم و در رساله ها و پایان نامه ها به طور مفصل توضیح می دهیم اما از نظریه برای تحلیل وضعیت و تحولات ارتباطی و اجتماعی نمیتوانیم استفاده كنیم. خیلی از اساتید واقعاً به نظریه ها مسلط هستند اما نمی توانند برای تحولات جاری تحلیلی داشته باشند. آقای دكتر عباس كاظمی در كتاب سفر نظریه ها مباحث خوبی در این زمینه مطرح كرده اند.
پژوهشگر كشورمان در ادامه گفت: مثلاً ما وقتی در مورد اقتصاد حرف میزنیم، فكر میكنیم اقتصاد یعنی، فرمولهای عرضه وتقاضا و نظریه های فلان و بهمان. اما اگر به تاریخ شكل گیری نظریه های اقتصادی در بستر جوامع مختلف نگاه نكنیم، نمیتوانیم درك صحیحی از نظریه های اقتصادی داشته باشیم.
جهانشاهی به تك بعدی بودن پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و انسانی هم اشاره كرد و گفت: پژوهشگر علوم اجتماعی كسی است كه اگر جامعه شناسی كار می كند، حتما باید نگاهی به تاریخ و ارتباطات هم داشته باشد. پژوهشگر علوم اجتماعی و ارتباطی باید رمان هم بخواند و مهمتر از همه تاریخ بخواند. وقتی در مورد مشروطیت حرفی می زنیم می گویند مگر شما تاریخ خوانده اید؟ در حالی كه یك پژوهشگر باید در مورد تاریخ معاصر جامعه خودش خوب بخواند و تحلیل داشته باشد. پژوهشگر ارتباطات باید ادبیات و شعر بیگانه نباشد چون منبع نماد و نشانه هستند، چیزی كه او با آن كار دارد. آنچه باعث میشود پژوهش های ما روح نداشته باشد و مورد توجه قرار نگیرد این است كه پژوهشگر علوم اجتماعی و ارتباطی و انسانی ما كتاب خوان و اهل مطالعه نیست. مطالعات در زمینه های مختلف باعث بینش میشود. این بینش است كه باعث غنای تحلیل و تفسیر میشود.
او تصریح كرد: یكی دیگر از دلایلی كه وقتی حوادثی در كشور اتفاق می افتد برخی اساتید كمتر قادرند تحلیلی ارائه بدهند، این است كه تك بعدی هستند. بینش و نگاه ندارند. این پژوهشگر به عنوان آخرین نكته به وضعیت دانشگاه ها اشاره كرد و گفت: دانشگاه باید محل پژوهش باشد و دولت مسائل خود را به دانشگاه بدهد تا دانشگاه روی آنها تحقیق كند. یعنی ماهیت و ماموریت دانشگاه باید پژوهش باشد و در كنارش آموزش. اما متاسفانه در كشور ما آموزش جدی تر از پژوهش است و این آفت بزرگی است.
جهانشاهی گفت: جامعه شناس میتواند با استفاده از تحلیل روندهای گذشته ای كه در جامعه وجود داشته و با استفاده از تحلیل مسائل امروز جامعه، دید بدهد، افق بدهد وكمك كند به مدیران شركت های بزرگ كه برای آینده شان تصمیمات درست بگیرند. و خوشبختانه شاهد هستیم كه خیلی از سازمان های صنعتی و خصوصی در حال استخدام جامعه شناس هستند و این یك اتفاق خوب است.
جهانشاهی، پژوهشگر كشورمان در پایان این گفتگو اظهار داشت: شناخت تحولات اجتماعی و نسلی برای مدیران و مسئولان بسیار مهم هستند و این پژوهشگران علوم اجتماعی و متخصصان ارتباطات و مطالعات رسانه هستند كه میتوانند كمك كنند تا پنجره های جدیدی و بینش و ادراك درستی برای مدیران و مسئولان گشوده شود و این بسیار ارزشمند است.