به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، یكی از موضوعات مهم در حوزه اندیشه ، مكاتب فلسفی هستند كه در كشور ما وجود دارند و ملقب به شهرها و مناطق هستند، مانند مكتب تهران ،اصفهان، شیراز، مشهد .
برنامه گفتاورد 17 دی با موضوع مكتب تهران به سردبیری و اجرای دكتر امیر دبیری مهر با دكتر محمد جعفر جامه بزرگی عضو هیات علمی موسسه حكمت و فلسفه به گفت و گو پرداخت.

دكتر جامه بزرگی در پاسخ به سوال اینكه وقتی از مكتب تهران در حوزه‌های مكتب و فلسفه صحبت می‌كنیم به طور مشخص منظورمان چیست؟گفت :گاهی وقتی گفته می‌شود مكتب، منظور ما روش‌های فكری هست كه در متن تفكر فلسفی جا افتاده است. مانند مكتب مشایی ،مكتب اشراقی، مكتب صدرایی. اینها مشخصا از جهت روش و بنیانگذاری كه داشته تقسیم‌بندی شده است.مثلاً مكتب مشایی در متن و بطن روانشناسان مبتنی بر تعقل و روش منطقی و عقلانی است . در مكتب اشراقی بحث رمزها ، شهودها ، نگاه و دریافت‌هایی است كه به طور الهام صورت می‌گیرد . در مكتب صدرایی جمع میان تفكر عقلانی مشایی و مكتب اشراقی را ممكن است به عنوان حكمت صدرایی بشناسیم .

جامه بزرگی افزود: یكی از شاخصه‌های مهم مكاتبی كه به اسم شهرها هستند مانند مكتب شیراز، اصفهان، تهران، به خاطر پایتخت سیاسی و فرهنگی بودن آن شهر است. مثلاً مكتب اصفهان از زمان ابن سینا مكتب اصفهان شناخته شد.جایی كه خود او چندین سال در آنجا استادی كرد و شاگردان بسیاری پرورش داد .
بعدها با تاسیس حكومت صفوی، اصفهان مركز سیاسی شد. به نوعی رونق اقتصادی پیدا كرد و پایتخت مذهبی هم شد. فیلسوفان از اطراف و اكناف ایران حتی خارج از ایران به اصفهان آمدند و حوزه اصفهان دوباره رونق گرفت .

وی در پاسخ به سوالی كه آیا مكتب اصفهان در درون حوزه علمیه اصفهان بوده یا نه ؟گفت: فلسفه و عرفان و شاخه‌های مربوط به آن عموماً در حوزه جایگاهی نداشته لذا ما وقتی از مكتب صحبت می‌كنیم سخن از حوزه به میان نمی‌آوریم. در حوزه دروس مبتنی بر مقدساتی مانند قرآن و كلام انبیاء تدریس می‌شده به نحوی می‌توان گفت نقل قول است.

جامه بزرگی در ادامه گفت: بعد از افول حكومت صفوی دوباره مكتب اصفهان از هم پاشید و دیگر رونق قبل را نداشت. بعد از استقرار حكومت قاجار در تهران آرام آرام دیده می‌شود كه فیلسوفان به سمت پایتخت می‌آیند. فتحعلی شاه از فیلسوفانی مانند ملا علی نوری كه در اصفهان بودند تقاضا می‌كند به تهران بیاید زیرا حس می‌كند جای حكمت، عرفان و علوم عقلی در اینجا كاملا خالی است . از آنجایی كه با آمدن ملا علی نوری جایگاهش در اصفهان خالی می‌شد بنابراین از ملا عبدالله زنوزی خواست جای او به تهران بیاید . پسر ملا عبدالله زنوزی یعنی ملا علی زنوزی بنیانگذار و موسس مكتب تهران می‌شود .

او بیان كرد: یك مسئله بسیار مهم كه جزء شاخصه اصلی مكتب تهران می‌باشد و در جریان‌های فكری مثل حكمت مشایی( ابن سینا) و حكمت اشراقی (سهروردی )وجود ندارد این است كه اولین رویارویی و مواجهه فلسفه اسلامی و فلسفه غرب در مكتب تهران است.یعنی گفتگوی تمدن‌ها و گفتگوی بین فیلسوفان شرق و غرب در مكتب تهران اتفاق افتاده است .

وی افزود: در مورد ابن سینا باید گفت، او در حالی كه شرح حكمت مشایی می‌دهد اما خود را مشایی نمی‌داند . در مكتب اشراقی هم اگر خوب نگاه كنیم می‌بینیم آموزه های حكمی، اسلامی در آن موج می‌زند .

جامه بزرگی با بیان اینكه از مكتب تهران به بعد گفتگوی بین فیلسوفان دیگر كشورها شروع می‌شود اظهار داشت: از آنجایی كه می‌بینیم گوبینو (سفیر وقت فرانسه در ایران) كه در تهران مستقر است، حضور پیدا می‌كند و آرام‌آرام متوجه یك حلقه درسی در تهران می‌شود و از آقا ملاعلی زنوزی تقاضا می‌كند به سوربون برود ولی ایشان قبول نكرده و نمی‌رود .

وی در ادامه گفت: در تاریخ فلسفه برتراند راسل وقتی اشاره به یونان می‌كند می‌گوید: این جزیره كوچك كه من در مورد آن می‌گویم جایی است كه سالیان سال در آن جنگ و درگیری بوده. زمانی رسید كه یونانی‌ها به این فهم و به این نكته رسیدند كه جنگ نكنند .آنها كشتی‌های جنگی را به كشتی‌های تجاری تبدیل كرده و به بازرگانی پرداختند و از قبل این بازرگانی با افكار و اندیشه‌های دنیا آشنا شدند. سطحی از رفاه به آن جامعه تزریق شد. بعد می‌بینیم كه آرام آرام اندیشه در آنجا نمود پیدا كرده و ما امسال سقراط، افلاطون و ارسطو را با آن عظمت فكری می‌بینیم .

در جایی كه ثبات اقتصادی و سیاسی و جامعیت فكری ایجاد می‌شود بلافاصله علوم عقلی و علمی به سرعت رشد پیدا می‌كند .

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی @tehran360 جستجو كنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.