به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران؛ «امنیت غذایی» موضوعی است كه برنامه گفتاورد 16 مهرماه 1402 رادیو تهران در مناظره ای اقتصادی به آن پرداخت. با توجه به خُردشدن و تغییر كاربری اراضی كشاورزی آیا كشاورزی و خرید تجهیزات مدرن كشاورزی برای كشاورزان به صرفه است و اساساً آیا در سالهای اخیر به واقع راه توسعه روستایی باز شده تا روستا محل ماندگار جمعیت باشد؟، پاسخ را در گفتگوی بابایی كارشناس كشاورزی و توسعه روستایی و علیرضا گودرزی معاون سازمان امور اراضی وزارت جهاد كشاورزی بخوانید و بشنوید.

بابایی اراضی كشاورزی به صورت مستمر و لحظه‌ای پایش نمی‌شوند
بابایی كارشناس حوزه كشاورزی در ابتدا ضمن تبریك روز ملی روستا و عشایر گفت: مقام معظم رهبری روستاها را كانون تولید و ارزش‌آفرینی قلمداد كرده اند و نگاه جمهوری اسلامی به این مقوله كه نگاهی عادلانه است باید محقق شود.
او گفت: روستاییان و عشایر شباهت‌‌هایی به هم دارند اما تمایزاتی هم دارند .بدینگونه كه عشایر در اصل مرتع و دام را برای تامین معیشت مد نظر دارند اما 50 درصد روستاییان كشاورزی می‌كنند و به مشاغل دیگری هم می‌پردازند. دیگر اینكه روستانشینان معمولا یكجانشین هستند اما عشایر به ییلاق و قشلاق می‌روند.
بابایی با انتقاد از اینكه برخی سیاست‌ها در پی یكجانشینی عشایر است گفت: این سیاست، ضربه جبران‌ناپذیری از منظر اقتصاد و فرهنگ برای عشایر خواهد بود با اینكار سبك زندگی و تولیدی عشایر كه بر دامپروری استوار است از بین می‌رود.
بابایی اظهارات پرویزیان مجری كارشناس برنامه مبنی بر اینكه تولید گوشت نیمه صنعتی در پرواربندی نسبت به روش سنتی عشایر بیشتر است ضمن اینكه از دید اقتصاد و تولید حركت دام‌ها با از بین رفتن برخی مراتع همراه است و از طرفی دیگر عشایر نه خوراك دام می‌گیرند و نه اجازه صادرات دارند را تایید كرد .
وی با بیان اینكه بر اساس آمار حدود 17 میلیون هكتار اراضی و باغات داریم كه بخشی از آن زیر كشت هستند گفت: مشكل ما این است كه اراضی كشاورزی به صورت مستمر و لحظه ای پایش نمی‌شوند به همین جهت شاهد تغییر كاربری‌های غیر مجاز هستیم و حدنگاری هم به طور كامل انجام نشده است و عدد درستی نداریم كه روی چقدر اراضی كشاورزی كار می‌شود.

گودرزی: سوداگردان عرصه‌های كشاورزی به طور مستمر دنبال تفكیك اراضی كشاورزی هستند
گودرزی معاون سازمان امور اراضی وزارت جهاد كشاورزی در پاسخ به اظهارات بابایی كارشناس كشاورزی مبنی بر عدم پایش لحظه ای زمین‌های كشاورزی و در نتیجه تغییر كاربری غیر مجاز زمین‌های كشاورزی گفت: مطابق آمار وزارت جهاد كشاورزی، حدود 18 میلیون و 600 هزار هكتار اراضی كشاورزی داریم كه كمتر از 12 درصد اراضی كشور را شامل می‌شود دارای خاك‌هایی با درجه بندی 1 تا 6 است.

وظیفه اصلی وزارت جهاد كشاورزی تامین امنیت غذایی كشور و حفظ زمین‌های كشاورزی وباغات است
گودرزی با بیان اینكه یكی از وظایف اصلی وزارت جهاد كشاورزی تامین امنیت غذایی كشور و حفظ زمین‌های كشاورزی وباغات است . اگرچه در این راستا اقدامات خوبی صورت گرفته اما سازمان امور اراضی در این حوزه تنهاست و سوداگردان عرصه‌های كشاورزی به طور مستمر دنبال تفكیك اراضی كشاورزی هستند.
او با اشاره به راه اندازی سامانه 131 برای دریافت گزارشات و اعتراضات مردمی اظهار داشت: این گزارش ها به صورت مستمر رصد و پیگیری می شوند. پایش اراضی هم با توجه به بضاعتی كه داریم در حال انجام است و در حال حاضر 16 استان كشور پایش اراضی می‌شوند و مابقی هم در حال اجرا است.

كسانی كه برای 5 سال اراضی كشاورزی خود را بلاكشت بگذارند اخطار می‌گیرند
گودرزی در ادامه به مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام اشاره كرد و گفت: كسانی كه برای 5 سال اراضی كشاورزی خود را بلاكشت بگذارند اخطار می‌گیرند و دولت حق فروش زمین‌های آنها را خواهد داشت.
معاون سازمان امور اراضی كشور با تاكید بر اینكه حفظ كاربری اراضی بسیار با اهمیت است سال گذشته بیش از 76 هزار تغییر كاربری اراضی كشاورزی شناسایی شده است. ارزش افزوده زمین كشاورزی با تغییر كاربری افزایش یافته و موجب كاهش مقدار زمین‌های كشاورزی می شود. چون مردم ارزش زمینی كه تغییر كاربری داده را می دانند.

گودرزی: قانون استفاده كنندگان غیر مجاز انشعابات به تغییر كاربری اراضی كشاورزی می‌انجامد
گودرزی با اظهار تاسف گفت: در سال 96 قانون استفاده كنندگان غیر مجاز آب و برق و گاز و تلفن تصویب شد.بنا بر این قانون، افرادی كه به طور غیرقانونی در مناطق كشاورزی كه تغییر كاربری داده اند و بنا ساخته اند می‌توانند به طور قانونی انشعاب بگیرند. از طرف دیگر بر اساس رای وحدت رویه دیوان عالی كشور جُرم تغییر كاربری جزو جُرم های درجه 7 و مشمول مرور زمان است و اگر سه سال از آن بگذرد مجازات‌های قانون حفظ كاربری كمرنگ می‌شود.
وی تاكید كرد: سازمان امور اراضی شكایت كرده و موضوع را پیگیری كرده و موضوع را به مراجع نظارتی منعكس كرده اما تاكنون كاری انجام نشده است.


بابایی: وزارت جهاد كشاورزی در حفظ اراضی كشاورزی موفق نبوده است
بابایی كارشناس كشاورزی گفت: هرگونه سیاست گذاری در خصوص زمین‌های كشاورزی باید از وزارت جهاد كشاورزی آغاز شود. آنچه ما می‌بینیم موفق نبودن این وزارتخانه در حفظ این اراضی است و مدیریت زمین های كشاورزی بیمار شده است. زمین های زراعی از سه ناحیه تغییر كاربری، خُردی و پراكندگی و زمینخواری در معرض هجوم هستند. بخشی از كاری كه باید در این راستا انجام شود اصلاح قوانین است. خُردی و پراكندگی زمین‌های كشاورزی، مقدمه تغییر كاربری غیر مجاز است كه سوداگری در پس آن قرار دارد. كار سخت كشاورزی و به صرفه نبودن آن موجب تغییر كاربری زمین‌های كشاورزی می‌شود و تاكنون و در عمل نتوانسته ایم جلوی آن را بگیریم.وزارت جهاد باید نرخ خردی و پراكندگی زمین‌های كشاورزی را باتدوین برنامه كنترل كند در غیر اینصورت نمی‌توان جلوی تغییر كاربری را گرفت.

گودرزی: 54 درصد پُست‌های سازمان امور اراضی، خالی است
گودرزی معاون سازمان امور اراضی با بیان اینكه قانون حفظ كاربری در سال 74 تصویب و در سال 85 اصلاح و در حال اجرا است گفت: مقدمه تغییر كاربری، تفكیك و خُردشدن اراضی است.كشاورزی كفاف زندگی كشاورز را نمی‌دهد. برای حفظ زمین‌های كشاورزی باید اعتبار وجود داشته باشد. از طرف دیگر 54 درصد پُست‌های سازمان امور اراضی و مدیریت‌های همنام كشور بلاتصدی است و ما با 46 درصد پست ها كار می‌كنیم چون ممنوعیت جذب داریم. كار در سازمان امور اراضی سخت است و كسی برای كار نمی‌آید. در شهرستان‌ها همه به صورت سببی و نسبی به هم وابسته اند و اغلب تمایلی به این كار ندارند.
وی در پاسخ به اظهارات پرویزیان كارشناس مجری برنامه كه دو سال پیش اعلام شد 80 درصد تغییر كاربری اراضی در حاشیه شهرها انجام می‌شود افزود: در همین راستا با سازمان نظام مهندسی كشاورزی تفاهم نامه امضا شد و شیوه نامه آن تهیه شده و سامانه آن در حال راه اندازی است.

كشاورزان باید اصلی‌ترین محافظان زمین‌های كشاورزی باشند
بابایی كارشناس حوزه كشاورزی در پاسخ به اینكه آیا مردم نتایج كار سازمان امور اراضی را دیده اند؟ دو سال پیش هشدارهایی مبنی بر خُرد شدن و تغییر كاربری داده شده است. گفت: مدیریت اجتماع محور، فقرزدا یا دانش‌بنیان منابع طبیعی می گوید افرادی حوالی این منابع طبیعی ساكن هستند و از آن ارتزاق می كنند ما باید معیشت آنها را به بهره برداری و حفاظت این منابع متصل كنیم تا خود آنها اصلی‌ترین محافظان این منابع باشند.در مورد زمین كشاورزی هم همینطور است. این امر زمانی اتفاق می‌افتد كه زمین كشاورزی سودآوری مناسبی داشته باشد. وزارت جهاد كشاورزی می توانست برنامه ای تنظیم كند تا دانش آموختگانی كه یا بیكار هستند و یا از راه دیگری كسب معیشت دارند را به اراضی كشاورزی وصل كند تا زمین كشاورزی به سوددهی رسیده و بهره برداران هم درآمد مناسبی داشته باشند و سوداگری اراضی هم كاهش می‌یابد و مسئول این امر مهم وزارت جهاد كشاورزی است.

دیوان عدالت اداری ، ساخت ویلا در حریم رودها را نادیده گرفته است!
گودرزی در پاسخ به اظهارات پرویزیان كارشناس مجری گفتاورد مبنی بر اینكه در سالهای گذشته با كم كاری وزارت جهاد كشاورزی؛ كشاورزی دیگر به صرفه نیست. نگاهی به اراضی شمال كشور بیندازید بیشتر از آنچه كه درخت ببینیم ویلا دیده می‌شود و از طرف دیگر كشاورزانی كه زمین‌هایشان تفكیك و فروخته شده بدون زمین مانده اند. پر بارش‌ترین استان‌های ما با هر بارش نگران بروز سیل هستند چون اراضی كشاورزی و جنگل‌های آنها به ویلا تبدیل شده است گفت: در كل كشور 358 خودروی یگان حفاظت اراضی و 934 نیرو و فرمانده یگان حفاظت در اختیار داریم. عوامل متعددی در تغییر كاربری و گرایش مردم به آن دخیل هستند.برای مثال، برخی اراضی داخل محدوده روستاها از شمول قانون حفظ كاربری خارج هستند. برخی ویلاها در حریم رودها ساخته شده اند كه به دیوان عدالت و قوه قضاییه در سال 97شكایت كرده ایم و تاكنون پذیرفته نشده و رای قبل ابطال نشده است.
معاون سازمان امور اراضی متذكر شد: بنا بر تبصره 2 ماده 9 قانون جهش مسكن با سیل تقاضا در كشور مواجه هستیم تا اراضی یكپارچه حتی تا 60 هكتار به شهر یا روستا الحاق شود كه طبیعتا آنها را از چرخه تولید كشاورزی خارج می شوند. ما با ساخت واحدهای مسكونی تولید مسكن ملی موافقیم به شرطی كه در سطح اراضی منابع ملی و كم بازده بوده و بیشتر به صورت هوایی انجام شود.

تغییر كاربری اراضی كشاورزی 1 تا 4 باید كاملا ممنوع باشد
بابایی كارشناس كشاورزی با بیان اینكه ضعف جدی در بافت هادی روستایی و الحاق اراضی به محدوده وجود دارد گفت: طرح هادی توسط مشاوران بنیاد مسكن تهیه می شود. با این قانون اراضی كشاورزی داخل بافت بدون نیاز به مجوز سازمان اراضی تغییر كاربری می دهند و دوم هم تعارض منافع بنیاد مسكن است. بنیاد مسكن به صورت غیر قانونی درخواست متقاضیان را برای الحاق زمین به داخل محدوده می‌پذیرد یا اینكه خودش در توافق با مالكیان اراضی را به داخل محدوده الحاق می‌كند. در اینجا بنیاد مسكن عوارض تغییر كاربری گرفته و حتی اراضی ملی را می‌فروشد( كه در برنامه هفتم توسعه به اجاره 99 ساله تغییر شكل داده است).
وی تاكید كرد: هر جا خلا قانونی وجود داشته باشد باید وزارت جهاد كشاورزی ورود كند. برخی اقدامات نیازی به قانون ندارند و وزارت كشاورزی می تواند از تغییر كاربری اراضی جلوگیری كند و برخی موارد را می تواند جُرم‌انگاری كند. تغییر كاربری اراضی كشاورزی 1 تا 4 باید كاملا ممنوع باشد.

استخدام نیروی یگان حفاظت را حل تغییر كاربری اراضی نیست
بابایی تاكید كرد: روستا نباید صرفا سكونتگاه باشد. نوع معیشت و سكونت روستایی با شهر متفاوت است و این دو با هم در هم آمیخته اند. قانون متولی توسعه روستایی را مشخص كرده و وزارت جهاد كشاورزی متولی آن است اما در دولت‌های مختلف یا كم‌كاری كرده و یا درگیر موازی‌كاری شده و در نهایت تصمیم‌گیری تخصصی برای توسعه روستایی اتفاق نیفتاده است.
وی تاكید كرد: استخدام نیروی یگان حفاظت را حل تغییر كاربری اراضی نیست.

با ترسیم خط اكولوژیك نباید اجازه بدهیم هیچ طرحی موجب صدمه به اراضی كشاورزی شود
حفاظت از اراضی كشاورزی برای مردم و مسئولان باید در اولویت باشد و با ترسیم خط اكولوژیك نباید اجازه بدهیم هیچ طرحی كه موجب صدمه به اراضی كشاورزی می‌شود در این محدوده ممنوع است و اراضی درجه 1 تا 3 كه حاصلخیز هستند باید كاملا حفظ شوند.

توسعه شهرها و صنایع با رویكرد حفظ كاربری اراضی كشاورزی سازگاری ندارد
گودرزی در پایان این گفتگوی رادیویی در پاسخ به اینكه به راحتی با استفاده از فناوری ماهواره می توانید تغییر كاربری اراضی را رصد كنید؟ با تاكید بر اینكه متولی روستا صرفا وزارت جهاد كشاورزی نیست گفت: متولی آب و برق و گاز و طرح هادی روستا كیست؟ پیگیری حریم روستایی بر عهده چه دستگاهی است؟ در حفظ كاربری عوامل متعددی دخیل هستند. رویكرد غالب كشور بر حفظ كاربری نیست و دیدگاه‌های كوتاه‌مدت و بخشی‌نگر حكمفرما هستند. توسعه شهرها با توسعه صنایع و شهرنشینی با حفظ كاربری منافات دارد ما به طرق مختلف به همه مراجع اعلام خطر كرده ایم و هنوز هم جوابی نگرفتیم.

وی با تشكر از حمایت های قوه قضاییه در پیگیری پرونده های سازمان امور اراضی متذكر شد: با نگاه پوپولیستی دستگاه‍ها نمی‌توان از منابع پایه آب و خاك حفاظت كرد. توسعه شهرها و صنایع با رویكرد حفظ كاربری اراضی كشاورزی سازگاری ندارد.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی tehraan360@ جستجو كنید.
علاقه‌مندان می‌توانند برنامه‌های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.