به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، جواد منصوری پژوهشگر تاریخ معاصر همزمان با سالروز اشغال ایران توسط متفقین با حضور در برنامه گفتاورد رادیو تهران گفت: حضور ، نفوذ و سلطه بر ایران جزو اهداف استراتژیك قدرتهای بزرگ همیشه بوده و اگر در مقطعی از تاریخ اینگونه نبوده نشان از بی‌توجهی میزان اهمیت ایران نبوده است.

منصوری با بیان اینكه نیروهای متفقین با حضور سه قدرت بزرگ انگلیس، آمریكا و شوروی در برابر متحدین شكل گرفت؛ افزود: در ابتدا این‌گونه بیان شد كه با اشغال ایران اقدامات لازم برای جلوگیری از پیشروی ارتش آلمان به شوری انجام شود كه البته این بهانه ای بود و پل پیروزی تنها یك اصطلاح بود و كلاه و توجیهی برای ملت ایران بود.

به گفته او دزدیدن تمام ذخایر ایران از جمله 32 تن طلا توسط شوروی (از بانك مركزی)، تخلیه انبار مواد غذایی و تبعید و زندانی كردن و مرگ و میر مردم از بیماری ها از تبعات این اشغال بوده است.
او افزود: متنفقین در شهریور 1320 نه تنها رضاشاه را از سلطنت ساقط كردند بلكه كاری كردند كه ایران تا بهمن 1357 عملا مستعمره بود.

این پژوهشگر با بیان اینكه در دوره رضاخان كشور در حال مستعمره شدن كامل توسط انگلیس ها بود، اضافه كرد: بنابراین دولت و ارتش، نه ملی بودند و نه اهداف ملی بودن را در پی می‌گرفتند و نه برای دفاع از مملكت فعالیت می‌كردند. ارتش نه تنها در این دوره دفاع نكرد بلكه تنها مردم را در طول 20 سال سركوب كرد.

او با اشاره به دو شعار مهم امریكایی بعد از جنگ جهانی كه دستمایه تسلط آنها بر ایران شد اشاره كرد و گفت: آمریكا با آزادی و توسعه انگلیس و شوروی را كنار زد و بر ایران مسلط شد.

منصوری هدف نخستین اشغال ایران در شهریور 1320 را جلوگیری از سقوط شوروی دانست و گفت: شهریور 1320 فرصت خیلی خوبی برای تحول بنیادین در كشور بود ولی متاسفانه نخبگان كشور این تحول را به وجود نیاورد در نتیجه اشغالگران با صحنه‌سازی، محمدرضا را دوباره شاه كردند و نفوذ و سلطنت خود را ادامه دادند و در نتیجه وابستگی عمیق تر شد و تمام سرمایه های ملی و هویت ملی به شدت آسیب دید. اما در دهه 50 و در جریان انقلاب اسلامی از تجربیات سال 1320 استفاده شد.

در ادامه این برنامه مجتبی مقصودی استاد علوم سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه، اشغال ایران را از پیامدهای ناكارآمدی ارتش ایران در 1320 دانست و گفت: در آن زمان یكی از حوزه هایی كه به شدت تحت تاثیر قرار گرفت ارتش جدید بود كه تشكیل آن یك ضرورت تاریخی بود. رضاخان نیمی از بودجه كشور را به ارتش اختصاص داده بود و از همه جوانب این ارتش در منطقه بی نظیر بود.

او درباره دلایل افول كشور در آن زمان گفت: بخشی از آن اراده بین المللی بود و بخشی مربوط به جامعه. كه جامعه ارتش را از خود نمی‌دانست و آن را بخشی از حاكمیتی می‌دانست كه در جهت منافع جامعه و مردم نبود. رفاه ارتشی ها در خدمت امنیت ملی نبود بلكه فردی شده بود و جامعه الزام به داشتن چنین ارتشی را لمس نكرده بود.

او درباره نگاه از درون به ارتش در آن دوران گفت: بسیاری از فرماندهان نظامی از توده های مردم فاصله گرفتند و با ساختن كاخ هایی برای خود از جامعه جدا شدند و جامعه سیاسی در نتیجه اینها سرخورده شد.

او درباره مهمترین ریشه های تحقیر ملی ایرانیان در شهریور 1320 كه منشأ بسیاری از آثار ادبی و هنری شد، گفت: دلایل تحقیر ملی نسبی است و با كارآمدی نظام های سیاسی سنجیده می‌شود . این موضوع را امروز در افغانستان هم می توان دید. شهریود 1320 برای جامعه ای كه بعد از مشروطه تلاشهای فراوانی برای تغییرات جدید داشت نشان از شكست و ناكارآمدی بود و تنها بخشی از جامعه مانند نیروهای چپ عشایر و ...از این حادثه خوشحال شدند .

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبكه‌های اجتماعی با شناسه tehraan360@ پیدا و همراهی كنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.