به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، مرتضی باقری فرد، كارشناس و پژوهشگر متخصص مسائل افغانستان با حضور در برنامه گفتاورد درباره حضور مجدد طالبان در این كشور گفت: ریشه این تحولات را باید از منظر تاریخی، قومی و مذهبی در این كشور بررسی كرد. من به علت علاقه به مسائل افغانستان و با توجه به ارتباطی كه با اغلب رهبران افغانستانی؛ چه آنهایی كه از دنیا رفتند و چه آنهایی كه هنوز در قید حیات هستند و رهبران مذهبی آنها می‌توانم تحلیل هایی را ارائه كنم.
به گفته او این تحلیل‌ها بدون دانستن این پیشینه‌ها نمی‌تواند تحلیل درستی درباره دلایل روی كار آمدن مجدد طالبان باشد.

او یكی از این مسائل را تعصبات ریشه دار مذهبی در افغانستان دانست و افزود: تحركات بر مبنای همین تصورات شكل گرفته و ریشه تاریخی دارد به طوری كه به ویژه نسبت به شیعیان و بالاخص هزاره ها این حساسیت ها بیشتر است.
باقری فرد با اشاره به طرد بودن تلویحی شیعیان در جامعه افغانستان گفت: این محدودیت ها به حدی بوده است كه در اجتماع به شیعیان پست و منصب داده نمی‌شده است.

او تعصبات قومی را بسیار قوی تر از تعصبات مذهبی در این كشور توصیف كرد و گفت: پشتوها با 40 درصد جمعیت در مناطق جنوبی و شرقی افغانستان ساكن اند كه اكثر آنها نیز اهل سنت هستند. همچنین تاجیك‌ها با جمعیت 25 تا 30 درصدی صاحب زبان شیرین دری هستند و اشتیاق فراوانی نیز به ایران دارند. ایشان بخشی از ایران كهن هستند و اغلب نیز در بخش بدخشان و ناصر خسرو -شمال شرق- افغانستان زندگی می‌كنند.

او افزود: همچنین هزاره ها بالای 10 درصد جمعیت افغانستانی ها را به خود اختصاص داده اند. آنها از مردمان اصیل افغانستان با هویت شیعی هستند و زبان مخصوص به خود را دارند كه كمی با دری فرق دارد و برخی از آنها سنی مذهب اند. البته برخی از آنها با تهاجم حكومت ها مذهبشان در چهار نسل تغییر كرده و سنی شدند. آنها در شمال و مركز مستقر هستند.
این پژوهشگر خاطرنشان كرد: در این میان ازبك ها هم جمعیت قابل ملاحظه ای دارند كه در شمال افغانستان زندگی می‌كنند و چون در اقلیت هستند آرام و دارای تعامل با اقوام دیگر هستند.

او تصریح كرد: البته این آمار دقیق نیست چرا كه آماری وجود ندارد به طور كلی جمعیت شیعیان افغانستانی 30 تا 35 درصد تخمین زده می‌شود و به طور قطع از 20 درصد كمتر و از 30 درصد هم بیشتر نیست.

باقری فرد در ادامه افغانستان را همواره در طول تاریخ عرصه كشمكش ابرقدرت ها دانست و گفت: قبل از آمریكا نیز انگلیس در این كشور حضور داشت و از زمان كودتای نامی روس ها در افغانستان در سال 1358 هدف اصلی آمریكا فعالیت هایی برای منافع خود بر بستر رویكردهای ضد كمونیستی در افغانستان بوده است.

او افزود: سناریوی آمریكا با همكاری عربستان، مصر ، اردن و سایر كشورهای عربی جوانان پر شور را به سمت جهاد با كمونیست تشویق كرد. بر همین اساس نهضتی در عربستان بود كه افراد را به جهاد در این كشور ترغیب می كرد.

این پژوهشگر تصریح كرد: برای شناخت پدیده طالبان باید ریشه های افراط گرایی در افغانستان را بشناسیم.
او افزود: علت توجه ابرقدرت‌هایی مانند بریتانیای كبیر و شوروی به افغانستان، دسترسی به آب های گرم و به طور كلی از منظر ژئو پلیتیكی ، ذخائر و معادن است.

به گفته این مستندساز علاوه بر معادن سنگ مانند زمرد و لعل گاز هم در این كشور از جاذبه های كشورهای استعمارگر است. باید توجه داشت كه زمرد قیمتی ترین سنگ‌ها بعد از الماس در جهان است . او افزود: گران‌ترین زمرد دنیا، زمرد پنجشیر است.

او در ادامه به تفاوت رفتار ایران با پاكستان در برابر شهروندان افغانستانی اشاره كرد و گفت: مهاجران افغانی در پاكستان در مرز و در اردوگاه ها نگهداری می شوند ولی ایران مهمان نوازی كرده و در داخل كشور و در فرهنگ عمومی آنها را پذیرفته است. افغانستانی‌ها در ایران كار می‌كنند و درآمدزایی دارند و اگر در اردوگاه هم هستند وضعیت آنها قابل مقایسه با پاكستان نیست. حتی ایران امكان حج پشتو زبان ها را نیز فراهم كرده است.

او با اشاره به فعالیت 6 حزب سیاسی مورد حمایت پاكستان در افغانستان گفت: این احزاب هیچ وقت با هم متحد نشدند و حتی بعد از آنكه اتحادی در كعبه علیه شوروی بین آنها صورت گرفت بیش از یك ماه اتحاد آنها طول نكشید و بعد از آن استارت طالبان خورده شد، این آغاز از سوی آمریكا بود !

او با بیان اینكه طالبان تصمیم دارند از یك جنبش به یك حكومت تبدیل شوند، گفت: متاسفانه طالبان یك طیف نیستند ، سازمان ندارند و این بسیار خطرناك است.

او به رفتارهایی مانند سربریدن برخی از افراد سرشناس توسط طالبان كه در گذشته از سوی آنها سرزده است اشاره كرد و گفت: آنها هنوز تغییرات گسترده ای در رفتار خود نكرده اند و به قول معروف هنوز كن فیكون نشده اند. در حالی كه برخی از آنها در آمریكا درس خوانده‌اند وبا حقوق بشر آشنا شده‌اند ولی هویت فرهنگی آنها هنوز در چالش جدی است.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبكه‌های اجتماعی با شناسه tehraan360@ پیدا و همراهی كنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.