به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، مهدی محمدی نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی درباره دلیل مانایی غزل های حافظ در مقابل سایر غزل سرایان و علاقه مندی تمامی قشرها به این شاعر گفت: در توضیح این مطلب دو دیدگاه وجود دارد، نخست آنكه آنقدر زیاد به حافظ پرداخته شده كه نمیتوان او را نادیده گرفت به طوری كه بالاترین نشر حوزه ادبیات مربوط به حافظ پژوهی است. دوم دیدگاه آن است كه حافظ اینقدر برجسته است كه علاقه مندان به عرفان و ادبیات و.. به او پرداخته اند.

محمدی با اشاره به نقش بی بدیل محمد گل اندام در مانایی حافظ در ادبیات ایران گفت: او وظیفه جمع آوری غزل های حافظ را پس از وفات او بر عهده داشت تا حدی كه اگر او نبود امروز ما دیوان حافظ را نداشتیم. به گفته او حافظ در سال 792 فوت كرده ولی قدیمی ترین نسخه دیوان حافظ مربوط به 805 است كه با مقدمه گل اندام نوشته شده است.

این پژوهشگر با بیان اینكه خرمشاهی در حافظ نامه یكی از بهترین شرح ها بر این دیوان را نوشته است، گفت: اولین دلیل مورد توجه بودن حافظ مطرح كردن مسائلی ابهام انگیز از سوی او در غزلهایش است. حافظ در همه هستی ابهام می بیند و نگاه پرسشگر دارد و این هم از رِندی حافظ است كه در استفاده از زبان از آن بهره برده است. مطرح كردن مباحث فلسفی مثل مرگ و «دم غنیمتی» نیز از جمله اینهاست كه انسان ها جرأت نمی كنند درباره آنها صحبت كنند. به گفته او خرمشاهی حافظ را حافظه ما می داند.

او با بیان اینكه برای تفسیر عرفانی حافظ باید تمامی دانش های مربوطه را بدانیم و كتاب ها را بخوانیم، گفت: موقعیت حافظ به گونه ای بوده كه تمام دانش های آن زمان را می دانسته بنابراین باید برای تفسیر و شرح حافظ به این علوم تسلط داشت.

او تصریح كرد: حافظ شاعری است كه ما از جایگاه شاعری او در تفسیر و تاویل از او غافل می‌شویم و هر بار با نگاه های مختلف تاریخی، عرفانی ، فلسفی و .. به او نگاه می شود ولی باید بدانیم كه پیش از همه اینها او یك شاعر است.

این پژوهشگر ادبیات فارسی افزود: كلام حافظ به گونه ای است كه هم اطلاع می دهد و هم انگیزه و امید ! هم بر ما چیزی می افزاید و هم معانی مختلف را توسط او می توان درك كرد. همچنین آنچه در ذهن و خیال ماست در اشعار او به ما متبادر می شود. بنابراین هر ایده و آرزویی كه دنبالش هستی در دستكم یك بیت از اشعار او می توان یافت. از همین رو اشعار او برای برای عوام و خواص جذاب است.

محمدی همچنین درباره مولفه های اصلی فكری حافظ گفت: او شخصیتی در غزلیات دارد كه برساخته خود اوست. رِند كه در اشعارش از آن استفاده می كند خود اوست. او در اشعارش به رمز خودش را خطاب قرار می دهد. بنابراین اگر رِند را كشف كنیم خود حافظ را كشف كرده ایم. او اهل مشاهد است، عارف است هستی را مشاهده و غیب هستی را دیده است.

او افزود: حافظ اهل شهود است. در منظومه فكری حافظ اهل شك است او به منظومه هستی شك می كند. وقتی با اندیشه‌های وام گرفته از خیام كه شامل شك و دم غنیمت دانستن بسیار آشناست.

او درباره تفاوت حافظ با دیگر شاعران گفت: حافظ در تشبیهات سرآمد است. او در اشعارش دوباره به كلمات جان بخشیده است. در نقد فرمالیستی كه شفیعی كدكنی درباره آن نوشته است استفاده از واژگان عادی و جان بخشیدن مجدد به آنها توسط شاعر تفاوت آنها با افراد عادی است. حافظ در هرسازه و واژه شعرش خلاقیت دارد.

او افزود: همچنین حافظ در غزلیاتش نقد اجتماعی دارد برخلاف مولوی كه به اطراف بی توجه است. اما حافظ با برخی پدیده های اجتماعی مانند دورویی و ریاكاری به شدت مواجهه دارد. یكی از دلایل شادی این است كه در آن زمان این رذیلتهای اخلاقی زیاد بوده است؛ « به می سجاده رنگین كن گرت پیر مغان گوید».

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبكه‌های اجتماعی با شناسه tehraan360@ پیدا و همراهی كنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.