مهدی سنایی، سفیر پیشین ایران در كشور روسیه در گفتگو با برنامه سعادت آباد رادیو تهران با گرامیداشت یاد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی و اشاره به نقش منحصر به فرد وی در سیاست خارجی كشور و منطقه طی سال های اخیر گفت: آمریكایی ها و غربی ها نقشه های زیادی را برای دگرگون كردن منطقه خاور میانه طراحی كرده بودند با هدف اینكه نظام های سیاسی خاور میانه را متحول كنند. این طرح به خاطر حضور سردار سلیمانی و برنامه ریزی هایی كه وی انجام داد عقیم شد.

مشاور ارشد وزیر خارجه افزود: در سال های 91 و 92 برخی رسانه های عربی درباره سقوط دمشق اطلاع رسانی می كردند و اینكه این چرخه به جاهای دیگر سرایت می كند. نقشه ای كه برای اوراسیا و خاور میانه كشیده شده بود متوقف شد و بخش زیادی از آن ناشی از برنامه ریزی ها و رشادت و تصمیم گیری های شهید سلیمانی در میدان عمل بود كه نمود آن را در مبارزه با داعش و در مناقشه سوریه دیدیم و دنیا در این برهه به صورت جدی احساس تهدید كرد وقتی كه داعش موصل را گرفت و برای شهرهای دیگر كشورها هم برنامه ریزی كرده بود. به همین دلیل روس ها احترام زیادی برای سردارسلیمانی به عنوان قهرمان مبارزه با تروریسم قائل بودند و شهادت ایشان بازتاب گسترده ای داشت.

سفیر پیشین ایران در مسكو در گفت‌وگو با برنامه سعادت آباد رادیو تهران با اشاره به ملاقات سردارسلیمانی با پوتین در كرملین و تاكید بر اینكه ایشان از مجاری رسمی برای ملاقات وارد نمی شد گفت: ملاقات وی (با پوتین) در كرملین و تعامل با فرماندهان نظامی و دفاعی روسیه تاثیر به سزایی در شكل گیری تحولات پس از آن داشت. اشراف شهید سلیمانی به موضوع سوریه و اهمیت این موضوع باعث شد تا روسیه هیچ مشاوری را امین تر از سردار سلیمانی نبیند. شهید سلیمانی تفكراتی راهبردی داشت و تمامی میدان مبارزه را می شناخت. به همین دلیل این ملاقات از اهمیت تاریخی برخوردار است و مقامات روس هم به آن بسیار توجه داشته اند.

وی درباره دیدگاه روسیه نسبت به ترامپ و بایدن به عنوان نمایندگان جمهوری خواهان و دموكرات های آمریكایی گفت: نتایج انتخابات آمریكا به عنوان یكی از اصلی ترین بازیگران نظام بین‌الملل در دنیا تاثیرگذار است و كشورهایی مثل ایران و روسیه كه تكیه بر نقاط قوت درونی و رویكردی درونی دارند حتما تحولات بین الملل را دنبال می كنند. رصد تحولات بین المللی برای تصمیم گیری های متناسب با آن بسیار مهم است.

مشاور ارشد ظریف افزود: اگرچه روسها انتخابات ریاست جمهوری دوره قبل آمریكا كه به پیروزی ترامپ منجر شد را با علاقه دنبال كردند اما نتیجه آن بالعكس بود. این دوره هم تحولات آمریكا به خوبی توسط روسیه رصد شد اما آنها با بی تفاوتی این رویداد را تحلیل كردند با این دید كه انتخابات ریاست جمهوری آمریكا تاثیر به سزایی در روند بهبود روابط روسیه با آمریكا نخواهد داشت. اگرچه روسیه به صورت سنتی با جمهوری خواهان بهتر كار می كند ضمن اینكه در انتخابات اخیر طوری عمل كرد كه دوباره متهم به دخالت در این رویداد نشود و تبریك به بایدن را تا اتمام جمع آوری رای های الكترال به تاخیر انداختند.

مشاور ارشد وزیر امور خارجه با اشاره به وضعیت نامناسب مناسبات سیاسی بین روسیه و آمریكا گفت: آنچه در تحلیل های اندیشمندان روسی و تولیدات اندیشكده ها می بینیم خیلی امیدی به بهبود روابط بین این دو كشور وجود ندارد. روابط این دو كشور در حالت یخ زده و نامناسب قرار دارد و فقط موارد فوری مثل تمدید یا عدم تمدید قرارداد استارت و ری استارت با موضوع كاهش سلاح های راهبردی است كه تا ژانویه 2021 فرصت دارد و باید برای آن تصمیم گیری شود. به هر ترتیب با وجود اینكه كرملین اعلام كرد آماده مذاكره با تیم جدید ریاست جمهوری است پس از حمله سایبری به مراكز راهبردی و وزارت خانه های آمریكا و ادعای این كشور مبنی بر اینكه این حمله توسط روس ها انجام شده است روسیه را تهدید كرد دو سركنسولگری خود را در روسیه خواهد بست بنابر این این دو كشور راه دشواری را در پیش دارند و به نظر می رسد دورنمای روشنی در آینده نخواهند داشت.

سفیر پیشین ایران در روسیه با اشاره به استراتژی پوتین در روابط روسیه با ایران گفت: واقعیت این است كه اتحادهای استراتژیك ویژگی برخی كشورها در جنگ سرد و اتحادهای دوقطبی بوده است اما در سال های اخیر به دلیل اینكه جنگ سرد تمام شده و جهان از حالت دو قطبی خارج شده است دگرگونی بسیار بالا است. كشورها بیشتر با هم شراكت های استراتژیك یا راهبردی دارند. بدون تردید ایران و روسیه طی سال های اخیر شریك راهبردی یكدیگر بوده اند. این دو كشور در مبارزه با تروریسم در سوریه، مقابله با یكجانبه گرایی در عرصه بین الملل، حضور در كریدور شمال جنوب و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان شانگهای با هم مشاركت راهبردی داشته اند.

سنایی درباره تفاوت شراكت راهبردی با اتحاد گفت: دو كشوری كه در دوره جنگ سرد توافق نامه استراتژیك را امضاء می كردند ؛ از آن پس خیالی راحت داشتند ولی در شراكت راهبردی به صورت مداوم باید با شركا در تعامل باشیم واز روابط مراقبت كرده و عرصه های جدیدی از منافع مشترك را تعریف كنیم.

مشاور ارشد وزیر امور خارجه در ادامه گفت: من معتقد هستم موضوعات و مواضع مشترك در دیدگاه های روسیه و ایران درباره عرصه بین الملل و مسائل منطقه چنان فراوان است كه همكاری پایدار را برای این دو كشور فراهم می كند و این نافی این موضوع نیست كه باید به صورت مداوم روابط را رصد كرده و ایده های جدید برای آن خلق كرد. به عنوان مثال در موضوع جنگ قره باغ دو نشست در تهران و باكو در سطح سران تشكیل شد و اگر پروژه كریدور شمال و جنوب عملیاتی تر شده بود قطعا نوع تاثیرگذاری ایران در حوادث قفقاز با شرایط كنونی متفاوت بود و یا حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا مزایای بسیار جدی را برای ایجاد منطقه آزاد تجاری برای ایران فراهم كرده است.بنابراین برای شراكت مدام باید ابزار سازی كرد.اما دلایل زیادی برای پایداری روابط ایران و روسیه وجود دارد و اینكه ما فقط بر اساس كلیشه های تاریخی قضاوت نكنیم.

سنایی در پاسخ به پرسش مجری برنامه مبنی بر اینكه روسیه بزرگترین واردكننده لبنیات است اما چرا ما جایگاه مناسبی در صادرات مواد غذایی به ویژه لبنیات به این كشور نداریم؟ گفت: صادرات محصولات غذایی و لبنیات به روسیه می تواند مورد توجه باشد چون روسیه یكی از بزرگترین واردكنندگان مواد غذایی است. طبق آمار رسمی در سال 1393 روسیه حدود 40 میلیارد دلار واردات مواد غذایی داشته است. اما طی 6 سال گذشته 60 درصد از وابستگی خود به واردات مواد غذایی را كاهش داده است اما همچنان بازهم حدود 15 میلیارد دلار در سال واردات مواد غذایی دارد كه بخش قابل توجهی از آن به لبنیات اختصاص دارد.

وی با اشاره به مجوز صادرات مواد لبنی از ایران به روسیه برای اولین بار گفت: برای اولین بار در طول تاریخ روابط ایران و روسیه مجوز صادرات مواد لبنی از ایران به روسیه اخذ شد چون ما پیش از این صادرات مواد لبنی، دامی و آبزیان را به روسیه نداشتیم. بیش از 30 تولیدكننده بزرگ موادلبنی در ایران مجوز صادرات را اخذ كردند و از سال 93 تا به امروز مواد لبنی ایرانی در روسیه پدیدار شد البته این مقدار زیاد نیست.

سفیر پیشین ایران در روسیه با اشاره به توانمندی شركت های موادغذایی كشور تركیه گفت: كشور تركیه شركت های عظیمی را ایجاد كرده است و در این بخش توانمندتر از ایران است. بعد از سقوط سوخوی روسیه توسط تركیه و تحریم های روسیه باز هم شركت های تركیه ای پروژه های بزرگی را در روسیه داشتند. بنابراین ما برای تقویت صادرات به روسیه و دیگر كشورها باید شركت های بزرگی احداث كنیم تا توانایی رقابت با دیگر كشورها را داشته باشیم و دیگر اینكه دولت باید به طور ویژه از شركت های صادراتی حمایت كند. البته وجود حمایت از شركت های صادرات مواد غذایی حتی در دوره كرونا صادرات به روسیه را افزایش داده است.

سنایی درباره مناسبات تغییر موازنه قدرت در دوران پساكرونا گفت: برداشت های متفاوتی در این مقوله وجود دارد. گروه بین الملل‌گرایان می گویند با بحران كرونا اتحاد بین المللی افزایش می یابد و واقع گرایان می گویند هیچ اتفاق ویژه ای در پیش نخواهد بود ولی آنچه مهم است این است كه حوزه های آموزش و اقتصاد و پژوهش در فضای مجازی بسیار متحول خواهد شد. ده ثروتمند دنیا طی این دوره ثروتمند تر شده اند ضمن اینكه ساخت واكسن هم از لحاظ مالی فضا را دگرگون كرده است. تمامی كشورها بازنگری در حوزه پژوهشی و آموزشی خواهند داشت.

وی در پایان با تاكید بر اینكه تا به حال درخواستی برای خرید اس400 و اس500 از روسیه نداشته ایم گفت: برای خرید اس 300 درخواست داشتیم و می خواستیم همان قرارداد اجرایی شود. ضمن اینكه تولیدات نظامی ما باعث شده تا نیازهای كشور ما برطرف شود. سیاست ما اتكا به تولیدات نظامی داخلی است.