به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس فصل دهم قانون اساسی سیاستی مبتنی بر نفی سلطه جویی و سلطه پذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی و دفاع از حقوق و همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت های سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب است در همین راستا برنامه سعادت آباد رادیو تهران به مناسبت آغاز دهه فجر و چهل و دومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی با سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درباره ابعاد مختلف سیاست خارجی ایران در دوره فعلی گفتگو كرد.

"نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی" ركن اصلی جمهوری انقلاب اسلامی
سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح ارزیابی سیاست خارجه جمهوری اسلامی در بستر انقلاب اسلامی و قانون اساسی اظهار داشت: ارزیابی تمامی ابعاد سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران در طی بیش از چهار دهه گذشته هم سعل و هم ممتنع است. سهل است از آن رو كه چراغ های پیش روی ما در انقلاب بر مردم روشن شد و ما هم همین مسیر را طی كردیم و سخت است به جهت اینكه در این فرصت اندك شاید نتوان به ابعاد مختلف آن پرداخت.
وی با اشاره به استقلال، بزرگترین اصل سیاست خارجه كشومان كه مبتنی بر شعار "استقلال، آزادی، جمهورری اسلامی" است اظهار داشت: استقلال ركنی است كه ظهور آن را در بروز سیاست خارجه مشاهده می كنیم. رهایی از سلطه های خارجی و داخلی از انقلاب مشروطه آغاز شد. اگرچه این حركت توقف هایی داشت اما در سال 57 به ثمر نشست. انقلاب اسلامی منادی برخی اصول همچون سیاست خارجی مستقل مبتنی بر ارزش های بومی ایران بود. ملت ایران شعار"نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی" را به عنوان اصلی ترین ركن جمهوری اسلامی ایران تعریف كرد و این همان راه سومی بود كه با انقلاب ایران تجلی یافت. انقلاب ایران در زمانی اتفاق افتاد كه جهان در اوج رقابت های دو قطب آمریكا و شوروی بود و این راه سوم دموكراسی مردمسالاری بومی مبتنی بر ارزش های انقلاب اسلامی بود.

تداوم صدور انقلاب؛ نتیجه عملكرد دستگاه های ذیربط سیاست خارجی
خطیب زاده درباره صدور انقلاب اسلامی به عنوان مهمترین وظیفه وزارت امور خارجه خاطرنشان كرد: انقلاب در ذات خود صادر می شود. هیچ حركت اصیلی وجود ندارد كه در بطن خود نشت نداشته باشد. آنچه كه به عنوان محور مقاومت در جهان می شناسیم ومحدود به منطقه ما نیست و از اندیشه شرق سیاسی كه از آمریكای لاتین تا شرق دور ادامه یافته است، این نگاه جدید دیده می شود. انقلاب ایران انقلاب ارزش ها بود. انقلاب ما انقلاب سلاح نبود. این انقلاب كلاسیك بود و با خیزش عامه مردم مبتنی بر ارزش ها به وقوع پیوست و بلافاصله پس از پیروزی صادر شد و اما آنچه ما در تداوم این صدور می بینیم همان عملكرد دستگاه های ذیربط سیاست خارجی است.
وی افزود: آرمانخواهی ملت ایران با همان قوت اولیه ادامه دارد. این ملت در كنار مظلومان و در مقابل سلطه ایستاده و برای اعتلاء ملل منطقه تلاش كرده و همواره با سختی هایی مواجه بوده ولی این انقلاب به تعداد دوستدارانش تكثیر شده است.

ایران، صبر راهبردی در حفظ برجام داشته است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره تاثیر حضور جو بایدن در بازگشت به برجام و اظهارات آنتونی بلینكن وزیر جدید امور خارجه آمریكا مبنی بر بازگشت ایران به برجام گفت: در ابتدا ضروری است كه مردم ایران بدانند طی چندسال گذشته بین ما و گروه 1+5 چه گذشته است. بعد از چندسال بحران ساختگی در خصوص فعالیت های صلح آمیز هسته ایران، تصمیم گرفته شد با تغییر سیاست واشنگتن و تصمیم ملی ایران، این بحران ساختگی در مسیری با حفظ عزت مردم ایران ، حل و فصل شود. آمریكا در دوران بوش پسر و اوایل دولت اوباما بر ممنوعیت فعالیت های غنی سازی هسته ای ایران تاكید می كرد و بر اساس شعار غنی سازی صفر برای ایران تمامی توافقات بین ایران و تروئیكای اروپایی حتی در بین سال های 2003 تا 2005 از بین رفت. البته ملت ایران مسیر مقاومت را ادامه داد تا زمانیكه واشنگتن فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران را پذیرفت و سیاست های خود را تغییر داد. در همین راستا مذاكراتی انجام شد كه در رأس هیأت آن دكتر ظریف قرار داشت. ولی مبنای حل و فصل این بحران ساختگی بر اساس پذیرش دوران محدودی از راستی آزمایی فعالیت های هسته ای ایران در مقابل رفع تحریم های یك جانبه و بعضا شورای امنیتی در 5 قطعنامه سازمان ملل بود. این مسیر ساده نبود و مذاكرات فشرده ای انجام شد تا به توافقات برجام دست پیدا كردیم. در سویی از این مذاكرات ایران و در سویی دیگر آمریكا و كشورهای مذاكره كننده اروپایی ایستاده بودند. متاسفانه در طول حیات برجام شاهد نقض مكرر تعهدات طرف مقابل حتی در سال آخر دولت اوباما بودیم. در دوره ترامپ این فشارها تشدید شد اما ایران صبر راهبردی در حفظ برجام داشت و بیشترین خسارت ها را مردم ایران پرداخت كرد. اما اخلاق ملی ما حكم می كند بر سر آنچه مذاكره كرده ایم بایستیم به همین دلیل صبر كردیم.

موضع ایران در برابر آمریكا شفاف است
وی در ادامه با تاكید بر فرمایشات مقام معظم رهبری بر اقدام موثر آمریكایی ها گفت: آمریكا باید به طور موثر رفع تحریم ها را انجام دهد چون تمامی تعهدات خود در برجام را نقض كرده است و تنها مسیر، اصلاح مسیرغلط دولت ترامپ است. بیش از توجه به اظهارات باید به اقدامات طرف مقابل توجه كرد ولی موضع ما كاملا روشن است و اعلام شده است. اول آنكه ایالت متحده باید به تعهدات خود ذیل قطعنامه 2231 بازگردد. دوم آنكه باید به طور موثر تحریم ها را رفع كند و سوم آنكه برخی اقدامات نگران كننده را هم باید مرتفع كند. موضع ما شفاف است و آنها در برابر اظهاراتشان پاسخ ما را دریافت كرده اند.
خطیب زاده افزود: دولت آمریكا تمامی فشار خود را بر ملت ایران وارد كرد و به شكست حداكثری رسید. این شكست را ترامپ و تیمش مشاهده كردند و تیم جدید ریاست جمهوری آمریكا هم درك كرده است بنابراین مسیری كه انتخاب كرده اند از سر ناچاری است چون انتخاب دیگری ندارند.

ایران ، تعهدات خود را نادیده نخواهد گرفت
در ادامه این گفتگو سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه درباره ارتباط انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال 1400 و ادامه برجام اظهار داشت: زیبایی جامعه ایران در بعد از انقلاب اسلامی تضارب آراء و گوناگونی نظرها است اما همین جامعه وقتی به تصمیمی می رسد سیاست خارجه ای واحد دارد. جمهوری اسلامی ایران برجام را بر اساس چهارچوب امضاء كرده است و بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری اگر آمریكا مسیر خود را اصلاح كند و به تعهدات خود بازگردد ایران نشان داده كه تعهدات خود را نادیده نخواهد گرفت.

برجام بر اساس خطوط قرمز و منافع ملی ایران تدوین شده است
وی درباره افرادی كه عقیده دارند برجام تمامی منافع كشور ما را تامین نكرده است گفت: در هیچ داد و ستدی منافع یك طرف به طور كامل تامین نمی شود. برجام بر اساس خطوط قرمز و منافع ملی ایران تدوین شده و بسیار دقیق و حساب شده است چون بر اساس اصل بی اعتمادی بین ما و آمریكا شكل گرفته است. آنچه كه بین ما وایالت متحده و كشورهای اروپایی امضاء شده 156 صفحه است و هیچ چیز به آینده موكول نشده است. این نگاه نشان از بی اعتمادی مطلق ما است و بر سر آن روزها و ماه ها بحث كرده ایم. لذا اگر طرف مقابل به تعهدات خود ادامه دهد این مسیر امتداد می یابد.

طالبان بخشی از واقعیت امروز افغانستان است؛ اما همه آینده افغانستان نیست
سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح سفر هیأت سیاسی طالبان به تهران و برخی واكنش های داخلی و مقامات افغان نسبت به این سفر گفت: چند نكته درباره این سفر وجود دارد. این سفر با اطلاع دولت مستقر افغانستان صورت گرفته است. طالبان با دولت فعلی افغانستان در جهت برقراری صلح در این كشور در حال مذاكره است. اگرچه این گروه در كشورهایی مثل قطر و پاكستان دفتر سیاسی دارد اما همه طرف های افغان می دانند كه طالبان بخشی از واقعیت امروز افغانستان است و موضع ایران هم تداوم دار است مبنی بر اینكه دولت فعلی افغانستان تنها طرف مذاكرات صلح برای افغانستان است. ایران تنها كشوری است كه از جمهوری اسلامی افغانستان و قانون اساسی فعلی آن حمایت می‌كند. در تمامی روزهایی كه آمریكایی ها با طالبان پشت سر دولت فعلی مذاكره می كردند ایران تنها طرفی بود كه از حضور جمهوری اسلامی افغانستان در مذاكرات حمایت كرد. حضور گروه طالبان در ایران هم در چهارچوب سیاست های فعلی ما برای به رسمیت شناختن و كار با دولت فعلی افغانستان است و همه طرف ها هم بدانند طالبان اگرچه بخشی از واقعیت های افغانستان است اما همه آینده افغانستان نیست.
وی در تاثیر طالبان بر آینده افغانستان اظهار داشت: طالبان به عنوان یك گروه كه بسیاری از سرزمین های افغانستان را در دست دارد و با دولت فعلی این كشور مذاكرات رسمی داشته و فعالیت های مختلف دارد نمی تواند نادیده گرفته شود. با پاك كردن صورت مسئله، آن مسئله پاك نمی شود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان كشوری با قدمت بالا وظیفه دارد گفتگوهای بین الافغانی را تسهیل كند و هر آنچه دولت و ملت افغانستان و گروه های مختلف مثل طالبان با آن توافق كنند مورد احترام دولت ایران خواهد بود.

اولویت سیاست ما رعایت حسن همسایگی است.
خطیب زاده در پاسخ به اینكه آیا سیاست خارجی كشور ما با تغییر دولت ها تغییر می كند یا خیر؟ اظهار داشت: مقام معظم رهبری تعابیری همچون شجاع و غیور را درباره وزیر امور خارجه به كار بردند و مفهومی پشت این تعابیر قرار دارد. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجه یك نظام است و وزارت امور خارجه یك دستگاه حاكمیتی است. البته دولت ها با برنامه های مختلفی در خصوص به ثمرنشاندن اهداف عالی نظام وارد عرصه می شوند.
وی با تاكید بر اینكه باید بر اساس آمار صحبت كرد گفت: آمار سفرهای ما به منطقه، مراودات، كمیسیون های مشترك و حجم تجارت با همسایگان، كشورهای منطقه و كشورهای آمریكای لاتین بسیار فراتر از اروپا است. مذاكره برجام با آمریكا و اروپا به علاوه چین و روسیه نباید موجب فراموشی ما از حضور در منطقه شود. ما بر اساس شناخت از ژئوپلیتیك و ژئواكونومی خود تصمیم می گیرد. در تحریم های حداكثری بیشترین مراودات ما با افغانستان، عراق و همسایگان شمالی و جنوبی ما در فلات ایران بوده است. امروز تاجران و بازرگانان ما بیشترین روابط را با كشورهای همسایه دارند. اولویت سیاست ما رعایت حسن همسایگی است.

مراودات ایران دارای توازن و تنوع است
خطیب زاده با اشاره به تلاش تیم جان بولتون در جهت ساقط كردن دولت ونزوئلا و جلوگیری از قطع برق سراسری و تخریب صنایع این كشور توسط ایران گفت: سیاست های ما روشن است اگرچه اولویت ما منافع ملی است. رابطه ما با كشور ونزوئلا كاملا روشن است. دولت فعلی توانسته در حوزه شرق و همسایگان روابط درستی دارد. مراودات ما دارای توازن و تنوع است. همانطور كه ما جزو اقمار ایالت متحده نمی شویم از اقمار هیچ كشور دیگری هم در شرق نیستیم.

در پرونده حاج احمد متوسلیان همچنان ابهام وجود دارد
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره پیگیری وضعیت مبهم حاج احمد متوسلیان و پرونده ترور شهید حاج قاسم سلیمانی اظهار داشت: در سه سطح درباره وضعیت حاج احمد متوسلیان پیگیری داشته ایم. در سطوح دوجانبه و ملاقات و مراودات با دولت لبنان، در سطح بین المللی با نامه نگاری های متعدد با سازمان ملل و تشكیل كمیته حقیقت یاب كه محقق نشد و در حوزه دیپلماسی عمومی و رسانه ای پیگیری هایی داشته ایم و همچنان با طی كردن این روند ها همچنان ابهاماتی وجود دارد.

پیگیری پرونده ترور سردار سلیمانی؛ اولویت اول وزارت امور خارجه
وی درباره كارگروه پیگیری پرونده حاج قاسم خاطرنشان كرد: این موضوع از ساعت 5 صبح روز شهادت سردار تا به امروز، اولویت اول وزارت امور خارجه بوده و در ابعاد مختلف پیگیری شده است. در اولین سالگرد شهادت حاج قاسم كمپین وزارت امور خارجه این موضوع را به عنوان مطالبه ای جهانی در سطحی وسیع مطرح كرد. كارگروه زیر نظر وزیر امور خارجه است كه آقای خرازی هم مسئولیت مشخصی در این بین دارند. در این كارگروه در روابط با قوه قضاییه برخی اسناد برای كیفر خواست جمع آوری شده است. برای اقدام در مجامع بین المللی نیازمند مستنداتی بر اساس حكم دادگاه صالحه در ایران هستیم.

مشكلات دانشجویان خارج از كشور به جد دنبال می شود
سخنگوی وزارت امور خارجه در انتهای این گفتگو درباره وضعیت دانشجویان خارج از كشور و تمهیدات وزارت امور خارجه گفت: بعد از بحران كرونا اقدامات زیادی برای كمك به دانشجویان انجام شد. بیش از 12 هزار دانشجوی ایرانی از كشورهای مختلف وارد ایران شدند. بخش كنسولی و دانشجویی وزارت امور خارجه مشكلات دانشجویان محصل دانشگاه های خارج كشور را به جد پیگیری می كند. با سازمان نظام وظیفه هماهنگ شده و با نهادهای داخلی هم برای مجوز خروج هماهنگیم ولی شرایط ویژه كرونا تلاش مضاعفی برای مقابله با مشكلات می طلبد.