ایرج میرزا؛ شاعری با طبع تند آمیخته به زبان طنز

این برنامه «زادگاه من» مروری كوتاه بر زندگی ایرج میرزا، شاعر درباره مظفر‌الدین شاه دارد، بشنوید.

ایرج میرزا در سال 1252 یا 1253 شمسی در تبریز دیده به جهان گشود
ایرج در خانواده‌ای علاقمند به علم و ادب پرورش یافت. پدرش غلام‌حسین‌میرزا شاعر دربار مظفرالدین شاه و ملقب به صدرالشعرا بود كه كوشید محیطی مساعد علم‌اندوزی برایش فراهم آورد. ایرج میرزا علاوه بر فارسی، زبان‌های عربی، تركی، فرانسه و روسی را نیز می‌دانست.

او پس از مرگ پدرش و در زمان ولایت‌عهدی مظفرالدین‌شاه به خدمت دربار درآمد. سرودن قصاید سلام و خوش‌آمدگویی و توصیف مراسم جشن و سرور در شعر از جمله كارهایی بود كه ایرج‌میرزا در این دوره از حیاتش به عهده گرفت. ظاهرا مدیحه‌سرایی و پیشه‌ی درباری آن‌چنان با طبع او سازگار نبود؛ این شد كه به مشاغل دیگری رو‌ی آورد. ایرج میرزا دوره‌ای منشی امین‌الدوله پیشكار آذربایجان شد و هنگامی كه امین‌الدوله در ردای صدراعظمی، به تهران رفت با او همراه شد.
در همان روزهایی كه التهاب‌های منجر به انقلاب مشروطه آغاز شده‌بود. اعتراضات و تحصن‌ها شكل گرفت و گروه‌های مختلفی از مردم به آن پیوستند. او نیز به جنبش پیوست و مشروطه‌خواه شد. او كه تا آن زمان خود را در قامت شاعری درباری و مدیحه‌سرا نشان داده‌بود، دوره‌ی جدیدی از حیات شاعرانه‌ی خویش را آغاز كرد.
ایرج‌میرزا در بسیاری از رخدادهای سیاسی سكوت نكرد و با شعر خود به میدان رفت.
از ایرج میرزا حدود 14000 بیت به‌جامانده‌است. اشعاری كه در قالب‌های متنوعی همچون مثنوی، قصیده، قطعه و رباعی سروده شده‌است. او ابتدا به شیوه‌ی پیشینیان شعر می‌گفت. از جمله همان قصایدی كه در محافل قجری ساخته‌شد. اشعاری كه رنگ و بوی سبك خراسانی داشت. دوره‌ی بعدی شعر ایرج میرزا را دوره‌ی ابتكار و نوآوری او دانسته‌اند؛ تا بدان حد كه برخی او را نخستین علمدار تجدد شعر فارسی خوانده‌اند. زبان صریحش در انتقاد از مفاسد و ناهنجاری‌های سیاسی و اجتماعی كه گاهی به پرده‌دری نیز كشیده‌شد، از ویژگی‌های مهم شعر او در این دوره است.
ایرج میرزا در 22 اسفند 1304 در تهران درگذشت و در گورستان ظهیر الدوله دفن شده است.


مجموعه پادكست «زادگاه من» به تهیه كنندگی سیدمیثم كطائیان و نویسندگی محبوبه نجفعلی از رادیو تهران پخش شده است.

______
می توانید در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است