تفاوت ترانه و تصنیف در چیست؟

شنونده‌ی بخشی از گفتگوی برنامه «پردیس ملت» با دكتر محمدسعید میرزایی، شاعر و ترانه‌سرا باشید.

دكتر محمدسعید میرزایی كه از كودكی با قرآن و جلسات قرآنی مأنوس بوده است گفت: در اوایل نوجوانی یك خواب قرآنی دیدم و ناخودآگاه روز و شب شعر گفتم و خیلی سریع این مسیر را طی كردم. شعرهایم سورئالیستی با زبانی خاص بود و طی سه دهه ادامه پیدا كرد.

در دهه هفتاد غزلی در زمینه گفتمان انقلاب شكل گرفت. در دهه 80 با مركز سرود رسانه ملی ارتباط پیدا كردم و آقای افتخاری یكی از كارهای من را در آلبوم «شكوه عشق» خود خواندند و در تیتراژ فیلم تلویزیونی «چتری برای كارگردان شد» از آن استفاده شد.
حدود 160 قطعه در موضوعات مختلف شعر، تصنیف و ترانه برای رسانه ملی سروده ام.

استاد میرزایی درباره تفاوت شعر، ترانه، تصنیف و سرود گفت: ترانه به شعر یا كلامی گفته می‌شود كه با هدف خوانده‌شدن در دستگاه زیباشناختی و نشانه‌شناختی موسیقی سروده و نوشته می‌شود. ترانه می‌تواند در قالب كلاسیك شعری باشد یا نباشد.
ترانه برای سازها نوشته می‌شود.ترانه ادبیات شفاهی است.

تصنیف در بستر شعر فارسی تعریف می‌شود. فرهنگ تصنیفی ما از دوره قاجار به وجود آمده است و تفاوتش در زبان است. تصنیف، زبان فاخر،رسمی و سالم دارد و رسمی‌تر از ترانه است و مأخوذ از دستگاه‌های موسیقی ایران است.
فرهنگ تصنیف از هنرمندانی همچون عارف قزوینی، رهی معیری و .... و از دوره مشروطه به جا مانده است.

یكی از ویژگی‌های شعر در چند دهه اخیر رویكرد به قالب غزل است و علت آن جذابیت این قالب به عنوان یك كهن‌الگو در شعر ما است.
ساختار غزل با ساختار ذهن ایرانی‌ها الفت دیرینه دارد. یعنی قالب غزل به دلیل شكل قافیه‌بندی و ضرب‌آهنگی كه دارد برای ما جذاب است.
غزل از امكانات موسیقایی، روانشناختی عاطفی و آوایی استفاده می‌كند و گفتمان عاشقانه هزار ساله شعر فارسی را ادامه می‌دهد.
غزل حافظه تاریخی ما است و این جذابیت همچنان ادامه دارد در نسل امروز هم شاعرانی داریم كه غزل می‌سرایند.
غزل، زبانی صمیمانه است كه قدرت تداعی و ماندگاری در ذهن دارد.
غزل، زایش دارد.

او با یادی از استاد محمدعلی بهمنی گفت: ایشان صمیمیت را بعد از دهه 60(دهه ضرورت تاریخی دفاع مقدس) وارد غزل كرد.

در چهار دهه اخیر گفتمان‌های جدیدی همچون گفتمان دینی، گفتمان عرفان و گفتمان فقه وارد گفتمان‌های دیگر شد و این موضوع حوزه فكری ما را پیچیده‌تر كرد و باعث پیشرفت شعر شد.



برنامه «پردیس ملت» پنجشنبه و جمعه هر هفته از ساعت 21:30 به مدت 120 دقیقه از رادیو تهران پخش می‌شود.

رادیو تهران را در بعضی از كشورها می توان توسط گیرنده های دیجیتال و ماهواره ای بر روی ستلایت و فركانسهای زیر دریافت كرد:
ماهواره BADR / فركانس: 11880 مگاهرتز / پلاریزاسیون: افقی / نرخ سمبل: 27500
ماهواره INTELSAT902 / فركانس: 11555 مگاهرتز / پلاریزاسیون: عمودی / نرخ سمبل: 30000
ماهواره Eutelsat HOTBIRD 13B / فركانس: 12437 مگاهرتز / پلاریزاسیون: افقی / نرخ سمبل