به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران؛ دكتر سید رضا حسینی پژوهشگر حوزه تاریخ و تحولات ایران، استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی درباره میرزا كوچك‌خان، سمبل مبارزات مردم ایران با استعمار و استبداد به برنامه گفتاورد رادیو تهران گفت:یكی از مهم ترین نكته هایی كه در آن دوران باید مورد توجه قرار گیرد تحولات سیاسی بود كه در كشور اتفاق افتاد. ما با انقلاب و نهضت مشروطه مواجه هستیم كه تبدیل به یك نظام سیاسی جدید شده است. شرایط مشروطه با وضعی روبرو می‌شود كه به این نتیجه می‌رسند سیستم نظام مشروطه جوابگوی مسائل كشور نیست و جامعه نیازمند شخص دیكتاتوری است كه بتواند به فضای كشور نظم و قانون بدهد و اصلاحات را در كشور جلو ببرد .

وی افزود: از نظر مسائل بیرونی ما جنگ جهانی را داشتیم كه ایران در آن وضعیت اعلام بی طرفی كرد و متاسفانه كشورهای انگلیس و روسیه آن دوران به این بی طرفی توجهی نكردند. روسیه از شمال و انگلیس از جنوب وارد مرزهای كشور شدند . در آن دوران بود كه یك سری نهضت ها برای مقابله با این فروپاشی و دادن نظم اجتماعی و سیاسی به جامعه، شكل گرفت .مثلاً شخصیت‌هایی مانند شیخ محمدخیابانی و میرزا كوچك خان كه تصمیم گرفتند برای نجات مردم از دست استعمار و كشورهای خارجی حركتی انجام دهند . در زمانی كه این نهضت تداوم پیدا كرد این ها با روسیه در حال مبارزه بودند . دو استعمار از دو طرف كشور را احاطه كردند . آن دوره روسیه از گردونه خارج شده و فضای ایران باز تر شد. ولی انگلیس فضای بیشتری برای ورود به كشور و دخالت در امور داخلی ایران پیدا كرد . نهضت جنگل در مقابله با استعمار ،در مواجهه با دولت مركزی و نیروهای قزاق خودمان جنگ می‌كرد .

حسینی تصریح كرد: اتفاق دیگری كه در نهضت جنگل می افتد این است كه وقتی روسیه از كشور خارج می‌شود،بلشویك ها با آن ادعای آزادی خواهی و مبارزه با امپریالیسم دنبال این بودند كه از نهضت ما حمایت كنند .آمدند با نهضت جنگل مذاكره كردند و برای مبارزه با انگیس و امپریالیسم با نهضت جنگل به توافق رسیدند.از این دوره به بعد اتفاقات خاصی در كشور افتاد.ارتباط نهضت جنگل با بلشویك‌ها باعث شد نهضت جنگل دچار انحراف شود، تا جایی كه برخی معتقدند میرزاكوچك‌خان خواسته یا ناخواسته به روند تجزیه گیلان كمك می‌كرده است. البته در مورد شخصیت میرزا نمی‌توان داوری كرد. در چنین وضعیتی چشم‌ها و عقل‌ها توان دیدن دقیق مسائل را نداشتند .
پژوهشگر كشورمان افزود: لذا اتفاقی كه در این دوره می‌افتد این است كه دولت مركزی و انگلیس توافق می‌كنند با نهضت جنگل مقابله كنند .از نظر یك محقق تاریخی تفسیر دوگانه‌ای پیدا می‌شود.اول اینكه میرزا ادامه ی مبارزه و نهضت را در مقابله با استعمار می‌دیده و از طرفی ادامه ی این مبارزه ممكن است به تجزیه ی شمال ایران منجر شود.
وی در ادامه گفت: دولت مركزی در آن دوره به نهضت جنگل پیشنهاد می دهد كه تسلیم شده و دست از مبارزه بردارند. در این میان طی جلسه‌ای كه بین حاج احمد كسمایی و میرزا كوچك خان و گروهی از مبارزان انجام می‌شود ، كسمایی پیشنهاد می دهد كه تسلیم شوند و مبارزه را كنار بگذارند. شاید اعتقاد حاج احمد كسمایی بر این بوده كه ادامه این نهضت ممكن است به تجزیه ایران منجر شود كه البته این پیشنهاد مورد مخالفت میرزا كوچك خان قرار می‌گیرد . نهضت جنگل با تسلیم حاج احمد كسمایی دچار افول می‌شود بخشی از این افول برمی‌گردد به شرایطی كه نهضت و كشور با آن مواجه بودند .در آن زمان شرایط بسیار پیچیده بود . نمی توان از یك شخصیت محلی انتظار داشت در ابعاد ملی تصمیم گیری و حركت كند .

حسینی در پایان این گفتگوی رادیویی اظهار داشت: یكی از دلایل رشد نهضت جنگل به غیر از مردمی بودن و ضد استعمار بودنش حضور چنین شخصیتی همچون میرزا كوچك خان جنگلی بود.او شخصیتی مردمی، محبوب و ساده زیست داشت و در تقسیم بندی شخصیت های تاریخی در گروه خادمین مبارز و سرافراز میهن اسلامی قرار گرفته است .
گفتاورد روزهای زوج با تهیه كنندگی ساناز باقری؛ سردبیری و اجرای دكتر امیر دبیری مهر ساعت 13:30 بر روی آنتن رادیو تهران می‌رود.