شمیرانات یكی از شهرستانهای استان تهران است كه در دامنههای البرز جنوبی قرار گرفتهاست. این شهرستان (شامل تمامی منطقه 1 شهرداری تهران، بخش اعظم از منطقه 3 و شرق و شمال منطقه 2 و بخشهای لواسانات و رودبارقصران تشكیل میشود.
شهر شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال و شمال شرق آن قرار دارد و به علت گسترش تدریجی شهر تهران، شمیران در شهر تهران ادغام شده و تحت نظارت مناطق 1 و 2 و 3 شهرداری تهران اداره میشود. در گفتار عامیانه به شمیران، شمرون میگویند.
جمعیت
جمعیت شهرستان بر حسب سرشماری نفوس و مسكن سال 1395 برابر 47٬279 نفر با تعداد 16٬107 خانوار است.
مكان نگاری
• تجریش: شهر تجریش (منطقه 1 شهرداری تهران و بخش اعظم منطقه 4) در دامنه رشته كوه البرز و در ارتفاع 1500 تا 2000 متری از سطح دریا قرار دارد.[7] ارتفاع در میدان تجریش (مركز شهرستان) 1600 متر از سطح دریا است.
• لواسان: شهر لواسان در دامنه رشته كوه البرز و متوسط ارتفاع آن 1700 متر از سطح دریا است.
• اوشان فشم میگون: شهر قصران (اوشان - فشم - میگون) در ارتفاع 1850 تا 2200 متری از سطح دریا قرار دارد.
• شمشك: شهر شمشك در ارتفاع 2600 متری از سطح دریا قرار دارد.
پیشینه
شهرستان شمیران در سال 1336 تأسیس گردیده در سال 1335 بنا به تصمیم دولت وقت استان مركزی به مركزیت تهران منحل و ری و شمیران در تهران ادغام گردیده ازنو همزمان با تشكیل استان تهران بار دیگر شهرستان شمیران در سال 1366 با مصوبه هیئت وزیران به عنوان شهرستان مستقل رسمیت یافت.
پهناوری
مساحت شهرستان به تقریب حدود 1111 كیلومتر مربع و 9/5 درصد مساحت استان است؛ و در بین 14 شهرستان استان تهران، مقام پنجم را دارد. از این مساحت، حدود 60 كیلومتر مربع مربوط به «شهر شمیران» شامل منطقه یك و غرب منطقه چهار شهرداری تهران بزرگ، حدود 600 كیلومترمربع مساحت بخش لواسان، و حدود 500 كیلومتر مربع مساحت بخش رودبارقصران است.
آب و هوا
دمای سالانه شمیران در ایستگاه هواشناسی سعدآباد طبق آمار 20 ساله (1353–1373) 12/9 درجه سانتیگراد است.
میزان بارندگی شمیران از سال 1988 تا 2007 بهطور متوسط 435/8 میلیمتر بودهاست.
بیشترین دمای ثبت شده از سال 1988 تا 2007 دمای +39/8 درجه سانتیگراد بودهاست.
تعداد روزهای همراه با بارش برف شمیران نیز 24 روز در سال ثبت شدهاست.
شهرستان شمیرانات در تقسیمات كشوری ایران
شهرستان شمیران از دو بخش و سه دهستان و چهار شهر تجریش، لواسان، اوشان، فَشَم، میگون و شمشك تشكیل شدهاست.
• بخش رودبار قصران
o دهستان رودبار قصران
o شهرها: تجریش، اوشان، فَشَم، میگون (شهر قصران) و شمشك (تأسیس در آبان 1391
• بخش لواسانات
o دهستان لواسان بزرگ[22]
o دهستان لواسان كوچك[22]
o شهر: لواسان[23]
شمیران از دیدگاه تاریخی و غیررسمی
شمیران روستاهای كهن و زیبای فراوانی داشتهاست. نامهای بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نامها از ریشه لهجه شمیرانی زیر شاخه زبان تاتی كه تا قبل از انقلاب سال 57 زبان چیره در شمیران بودهاست، گرفته شدهاند.
نام برخی از شهركها، شهرها و روستاهای شمیران كه بیشترشان امروزه از محلههای تهران بزرگ بهشمار میروند از این قرارند:
• آبنیك
• آجودانیه(چاله باغ)
• آهار
• اختیاریه
• اراج
• اُزگُل
• ازگیل دره
• افجه
• اقدسیه
• انباج
• اوشان
• اوین
• باستی
• باغ شاطر
• برگ جهان
• بوجان
• پس قلعه(دربند علیا)
• تجریش
• تیغستان
• جعفرآباد
• جماران
• جمالآباد
• جمشیدآباد
• جوز درختك
• چالهرز
• چهارباغ
• چیذر
• حصاربوعلی
• خلازیل (خورآذین)
• دارآباد
• دربند
• دربندسر
• دركه
• دروس
• درویش نو (تخت معیر)
• دزاشیب دزآشوب
• ده نارمك
• رستمآباد
• زایگان
• زردبند
• زرگنده
• زعفرانیه
• سامیان
• سبو بزرگ
• سبو كوچك
• سربند
• سرنو
• سعادت آباد
• سعدآباد
• سوآدر
• سوهانك
• سینك
• شادآباد
• شمشك
• شنگزار (شِنكزار)
• شوركاب
• شیان
• صاحبقرانیه
• فرحزاد
• فرمانیه
• فشم
• قاسمآباد (محله)
• قلهك
• قنات كوثر
• قیطریه
• كاشانك
• كردیان
• كلاك
• گرمابدر
• گلابدره
• گلندوك
• لارك
• لتیان
• لزو
• لشكرك
• لواسان (روستا)
• لواسان (شهر)
• لویزان
• مجیدآباد (تهران)
• نخجوان
• محمودیه
• میگون
• ناران
• نودونك
• نوشانی
• نیاوران
• هنزك
• ولنجك
• استلك (اصطلك)
• تلو
• چاهك (امامیه)
• حسینآباد مباركآباد
• حصارك
• گنجآباد (امانیه)
• لالون (لالان)