«كتاب شب» از برنامه هایی كه در طی سالیان سالی كه پخش می شود توانسته مخاطبان زیادی را جذب كند و بسیار مورد اقبال علاقه مندان بوده است.
برنامه كتاب شب از سال 74 تاكنون در حال پخش است، در گذشته كتاب شب صرفا اختصاص به روایت و خوانش داستانها و رمانهای خارجی داشت و در برخی مناسبت‌ها به آثار فاخر زبان فارسی می‌پرداخت؛ ولی در دور تازه تولید این برنامه بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به حوزه‌های مفاخر و نویسندگان ایران زمین و صاحبان آثار و قلم و همچنین رمانها و داستانهای نویسندگان معاصر و جوان ایران می پردازد. به دلیل استقبال مخاطبان رادیو تهران از برنامه كتاب شب و تماس های مكرر شنونده ها، گفتگویی با سردبیر و نویسنده این برنامه رادیویی داشتیم كه در این گزارش تقدیم علاقه مندان به برنامه كتاب شب می شود.
محمدباقر رضایی
محمدباقر رضایی متولد آبان 34 است او از سال 74 به واسطه داستانها، نقدها و مطالبی كه در روزنامه اطلاعات و نشریات مختلف می نوشته، به دعوت هادی سعیدی كیاسری و صادق كرمیار، وارد رادیو شد. او پس از سالها سردبیری و نویسندگی برای برنامه های مختلف و پذیرفتن مسئولیت تحریریه پخش رادیو تهران و بعد از آن منتقل شدن به واحد ویرایش به مدت هشت سال، اكنون نویسندگی و سردبیری برنامه «كتاب شب» را به عهده دارد.
چقدر اهل مطالعه هستید؟ مطالعه چقدر در كار شما تاثیرگذار بوده است؟
مطالعه، یكی از ابزارهای مهم در كار نویسندگی است. اگر یك مكانیك، ابزار كار نداشته باشد، چه كاری می تواند انجام دهد؟
شما كتاب هم نوشته اید، آنها را نام می ببرید و در این باره بیشتر توضیح می دهید؟
تا به حال 14 كتاب از من منتشر شده. البته بیشتر آنها، بجز چهار پنج تایشان، با نام مستعارم( باقر رجبعلی) به چاپ رسیده اند.
چرا با نام مستعار!؟
باقر رجبعلی یعنی باقر پسر رجبعلی. من نام كوچك خودم و نام كوچك پدرم را به عنوان اسم مستعار خود در فعالیتهای ادبی انتخاب كرده ام و این نام مستعار را دوست دارم، چون در فامیل، همه، وقتی می خواهند از من یاد كنند، می گویند باقر رجبعلی، برای آن كه از باقرهای دیگر، قابل شناسایی باشد. اما در رادیو و مسایل اداری، همان نام رسمی و شناسنامه ایم(محمدباقر رضایی) رایج است.
و اما نام كتابهایم:
-- كبریتهای خیس( مجموعه داستان) منتشر شده در سال 1370 در نشر كوبه. گنجشكها(مجموعه داستان) سال 73 در انتشارات برگ. می (داستان بلند جنگ) انتشارات طرح و اجرای كتاب با همكاری بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس كه دو بار هم در جشنواره ها تقدیر شد.
واقعیت و حقیقت( نقد و بررسی ادبیات داستانی معاصر) انتشارات نیستان. گزیده ادبیات معاصر(گلچینی از داستانهای قبلی ام) انتشارات نیستان. راهنمای داستان نویس جوان( آموزش داستان نویسی به جوانان) انتشارات نیستان. خلاصه داستانهای كوتاه فارسی از آغاز تا امروز( جلد اول: محمدعلی جمالزاده، جلد دوم: صادق هدایت. جلد سوم: صادق چوبك. جلد چهارم: بزرگ علوی) انتشارات طرح و اجرای كتاب. داستانهای ناگزیر(مجموعه داستان) انتشارات تكا. داستانهای همیشه ( مجموعه داستان) انتشارات آبارون. راهنمای نویسندگان جوان( هفتاد نكته ناب در داستان نویسی) انتشارات آبارون و مثل راه رفتن روی تیغ(روزنامه نگاری ایران قبل و بعد از انقلاب در مصاحبه مفصل با آلبرت كوچویی) انتشارات نگاه.
چطور به فكر كتاب نوشتن افتادید؟
خب هر نویسنده ای وقتی می نویسد و ناشران، كارهایش را می پسندند، بدش نمی آید كه كتابش چاپ شود و در دسترس عموم قرار بگیرد. بعد هم، زمانی می رسد كه دیگران شما را به عنوان نویسنده قبول می كنند، چون امتحانتان را پس داده اید. آن وقت، می شوید یك نویسنده حرفه ای و آن را به عنوان شغل، دنبال می كنید.
تعریفتان از رادیو چیست؟
رادیو، تعریف های فراوانی دارد. یكی از آنها این است كه رسانه ای برای هرلحظه و هر مكان و هر زمان است.
برنامه كتاب شب كه درحال حاضر هم از رادیو تهران پخش می شود از چه سالی آغاز شده است و مهم ترین دلیل ماندگاری و تكرار نشدن این برنامه در چیست؟
كتاب شب از سال 74 آغاز شد و من از همان ابتدا به عنوان نویسنده با آن همكاری می كردم. بالاخره هم سردبیری آن را به خودم سپردند.
دلیل ماندگاری این برنامه هم این است كه مساله كتاب در آن مطرح است. تا وقتی كتاب وجود دارد و خوانده می شود و طرفدار دارد و مسوولان هم بر توسعه آن تاكید دارند، برنامه كتاب شب هم خواهان دارد و وجودش ضروری است، حالا چه ما باشیم یا نباشیم.
اشاره ای به مهم ترین داستانها یا رمانهایی كه در این برنامه بازخوانی شده است، می كنید؟
تعداد زیادی از رمانهای مشهور جهان(به صورت تلخیص و تنظیم رادیویی) در این برنامه با صدای گویندگان شاخص، و از همه بیشتر با صدای ناب بهروز رضوی خوانده شده است.
رمانهایی مثل: ریشه ها، پرواز بر فراز آشیانه فاخته، مادر، موبی دیك، هاكلبری فین، امروز را عشق است، شازده كوچولو، جنگل، خاك خوب، انجمن شاعران مرده، خواهران غریب، كسی به سرهنگ نامه نمی نویسد، فرزندان سانچز، ماجراهای جوانی یك استاد، نوازنده نابینا، نامه به پدر و صدها رمان مشهور دیگر.
قرارِ به زودی چه رمانها یا داستان هایی از رادیو تهران پخش شود؟
رمانهایی هم كه در آینده خوانده خواهد شد، پاپیون، پسرك روزنامه فروش، برباد رفته، سالار مگسها، روزگار سخت، دكتر ژیواگو، برخورد نزدیك از نوع سوم، مورچگان و بسیاری دیگر كه در دست بررسی هستند.
به یادماندنی ترین خاطره شما از برنامه كتاب شب؟
بهترین خاطره ام از این برنامه آن است كه بالاخره مدیران جدید رادیو قبول كردند آثار ایرانی هم در برنامه خوانده شود. یعنی رمانها، داستانهای كوتاه و كتابهای مشهوری كه از نویسندگان ایرانی موجود است هم برای خوانش(بطور یك هفته در میان) در نظر گرفته شود.
قبلا فقط خوانش آثار خارجی در دستور كارمان بود، ولی اكنون همانطور كه گفتم خوانش آثار مهم و مناسب ایرانی هم در دستور كار هست و اتفاقا اهمیت بیشتری یافته است، چرا كه ما را به سمت بازخوانی زندگینامه مفاخر و مشاهیر كشورمان كشانده است.
به نظر شما برای جلوگیری از تكرار و كلیشه ای شدن برنامه ها چه تدابیری باید اندیشید؟
سردبیر و مسوول برنامه باید همیشه در حال مطالعه و رصد كردن مسایل مربوط به كتاب در جامعه باشد. این به روز بودن، باعث می شود كه برنامه اش تكراری و كلیشه ای نشود.
به چه دلیل این برنامه مورد اقبال مخاطبان قرار گرفته است و دلایل موفقیت و استقبال از این برنامه را در چه می دانید؟
برنامه كتاب شب به این دلیل پایدار مانده و تداوم یافته كه مردم از همان آغاز، به كتاب صوتی علاقه داشتند و به آن اقبال نشان دادند.
برنامه كتاب شب رادیو تهران در واقع اولین رسانه در ایران بود كه كتاب صوتی را به این صورت (البته بعد از انقلاب) راه انداخت. قبل از انقلاب هم برنامه كتاب شب، دو سه سال مانده به انقلاب، راه اندازی شده بود. بعد از انقلاب تا سال 74 خبری از این برنامه نبود. از سال 74 دوباره این برنامه با تلاشهای هادی سعیدی كیاسری و سردبیری حسین قلعه قوند، راه اندازی شد و بطور مرتب ادامه یافت.
نكته مهم در ماندگاری این برنامه، آن است كه مردم به راحتی، یك كتاب را بطور مجانی گوش می دهند و مجبور نیستند حواشی و توصیف های طولانی و اغلب خسته كننده برخی كتابها را بشنوند، زیرا در تلخیص و تنظیم رادیویی، آن حواشی ها و توصیف های زاید، شسته و رفته می شوند و خلاصه ای جذاب و شنیدنی، البته شامل همه عناصر و حوادث كتاب، در اختیار مخاطب قرار می گیرد.
مخاطبان برنامه كتاب شب رادیو تهران چه گروه یا قشری هستند؟ یا اصلا این گونه بیان كنم مخاطبان امروزی رادیو را چه كسانی می دانید؟
مخاطبان كتاب شب، از همه قشری هستند: كاركنان تولیدی ها، مسافران اتوبوسها و مینی بوسها و تاكسی ها، شب كاران در همه صنوف، بیماران و پرستاران شیفت شب، دانشجویان، علاقه مندان داستان نویسی، عاشقان مطالعه و بخصوص روشندلان عزیز. شنیده ام در انجمن نابینایان، موقع پخش این برنامه، عده زیادی ساكت می شوند و گوش به رادیو می سپارند.
مخاطبان قدیمی بیشتر به چه برنامه هایی تمایل داشتند و مخاطبان كنونی كدام برنامه ها را ترجیح می دهند و چرا؟
قدیمی ها بیشتر به برنامه های سرگرم كننده علاقه داشتند، اما امروز، اغلب مخاطبان، گذشته از سرگرمی، برنامه هایی كه واقعیتها را بیان می كنند، و برنامه هایی كه اطلاعات می دهند، و برنامه هایی كه دانش آنها را افزایش می دهد، می پسندند.
كتاب هم از جمله پدیده هایی است كه دانش مخاطب را بالا می برد و به او آگاهی می دهد. بنابراین كتاب شب همیشه طرفدار داشته و خواهد داشت.
برای جذب بیشتر شنونده ها چه راهكاری را پیشنهاد می كنید؟
به وضعیت حقوق برنامه سازان توجه بیشتری شود تا آنها با تمركز بیشتر و احساس مسوولیت، به سمت مطالعه و پژوهش در برنامه سازی بروند و باری به هر جهت برنامه نسازند. بقیه حرفها در این مورد به نظرم، شعار خواهد بود.
با این اوصاف اوقات فراغتتان را به خواندن و نوشتن اختصاص می دهید؟
نوشتن، خواندن، دیدن، شنیدن، دوست داشتن و اهمیت دادن به لحظه ها و كسانی كه هستند و ناگهان می بینی نیستند.
اگر در پایان صحبت خاصی دارید، بفرمایید ؟
گفت: خداوندا قرارم باش و یارم باش جهان تاریكی محض است، می ترسم، كنارم باش.
به قول یك بزرگ: هنر و ادبیات نمی توانند جای دین و فلسفه را بگیرند، اما می توانند ارزشهای این دو را گسترش دهند.
و به قول ویكتورهوگو: برای نابود كردن فرهنگ، لازم نیست كتابها سوزانده شوند.
كافی است كاری كنند كه مردم، آنها را نخوانند.
و در پایان باید یادی كنم از رضا قربانی تهیه كننده محترم و دلسوز این برنامه كه فضایی صمیمی و جذاب برای ما به وجود می آورد و كاری می كند كه من با خیال راحت، تمام تمركزم را روی این برنامه بگذارم و محتوای لازم را برای آن، آماده كنم. همچنین یادی كنم از بهروز رضوی كه دوستی اش با برنامه و با ما، جنبه آموزگاری دارد.
در پایان باید یادآوری كنم مخاطبان می توانند برنامه كتاب شب را از شنبه تا پنجشنبه ساعت 30: 23 با صدای بهروز رضوی، راوی ثابت این برنامه كه طی 20 سال تداوم داشته است، از رادیو تهران موج اف.ام ردیف 94 مگاهرتز و ای.ام ردیف 1332 كیلوهرتز بشنوند.
مریم كریمی چندرسانه ای رادیو تهران
همچنین شنوندگان از سرتاسر كشور هم می توانند شبكه رادیویی تهران را از طریق گیرنده های دیجیتال(ست تاپ باكس) دریافت كنند.
مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
#تهران 360
#تهران360
#تهران_360
#tehran360
#tehran_360
#tehraan360
#tehraan_360
