به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران؛ برنامه "دور یك میز" رادیو تهران به موضوع "وضعیت بهداشت و درمان در تهران" پرداخت. در این برنامه، دكتر سیامك افاضلی (مدیر عامل یك شركت داروسازی فعال و حوزه دارو و كارشناس حوزه دارو) و دكتر منصور رضایی (رئیس دپارتمان تغذیه بیمارستان دكتر مسیح دانشوری) به تبادل نظر پرداختند.

مراكز بهداشتی استان تهران از نظر كمی و كیفی مشكل دارد
محمدرضا اشراقی – كارشناس مجری: در حال حاضر بزرگ‌ترین درد بهداشت و درمان تهران چیست؟
رضایی رئیس دپارتمان تغذیه بیمارستان دكتر مسیح دانشوری در پاسخ به این سؤال گفت: از نظر آماری وضعیت مراكز بهداشتی استان تهران از نظر كمی و كیفی مشكل دارد.
وی افزود: جالب است كه مردم برای ساده‌ترین مسائل جسمانی مثلاً تك‌سرفه بسیار ساده ترجیح می‌دهند كه با یك فوق تخصص ریه مشورت كنند و زمان پزشك را بگیرند و نتیجه آن درمانگاه‌های شلوغی می‌شود كه سبب می‌شود بیمارانی كه از راه دور آمدند به پزشك دسترسی نداشته باشند.

سیستم غربالگری و شناسایی نداریم
این كارشناس با اشاره به اینكه ما سیستم غربالگری و شناسایی نداریم، گفت: مراكز بهداشتی ما در تهران ضعیف هستند. متأسفانه رویكرد جامعه درمانی است. در نتیجه بسیاری از افراد برای مسائل خیلی ساده به بخش درمان مراجعه می‌كنند.

به مراكز بهداشتی در شهر تهران بی‌توجهی شده است
وی عنوان كرد: حدود 120 بیمارستان برای جمعیت 17میلیونی در شهر تهران وجود دارد. كمتر از نیمی از آن دولتی، بخشی خصوصی، بخشی برای تامین اجتماعی و تعدادی هم مختص نیروهای نظامی است. این تعداد بیمارستان برای این جمعیت، نسبتاً زیاد است ولی به هر حال رویكرد جامعه همچنان بحث درمان است. متاسفانه به مراكز بهداشتی در شهر تهران بی‌توجهی شده است و كاملا محسوس است كه همه به سمت مطب ها، بیمارستان ها و درمانگاه رو می‌آورند و با توجه به اینكه این مسئله بار مالی دارد و برای عده ای سودآور است، به نظر می‌رسد كه بسیاری نیز خود را به غفلت زده اند و توجه ای به آن نمی ‌كنند.

تمركز بیش از حد بر زیبایی توجه را از اولویت دادن به سلامت منحرف كرده است
رضایی اضافه كرد: با اینكه در همه دنیا گفته می‌شود كه پیشگیری بهتر از درمان است و با اصلاح سبك زندگی می‌توان، زندگی خیلی خوبی داشت؛ ولی در ایران به این امر توجه نمی‌شود. مادی‌گرایی، تمركز بیش از حد بر زیبایی و تأثیر رسانه‌های اجتماعی، توجه را از اولویت دادن به سلامت منحرف كرده است.

آموزش باید از مهد كودك‌ها شروع شود
وی افزود: مسئله آموزش بسیار می تواند، به این مسئله مهم كمك كند. آموزش ها باید از بدو تولد شروع می‌شود. بدو تولد یعنی در دورانی كه در مركز بهداشت هستیم. آموزش‌هایی كه در مركز بهداشت، مدارس، مهد كودك تا رسانه همه آموزش‌هایی است كه كمتر به آن توجه می‌شود.

شهرداری، پتانسیلی كه از آن استفاده نمی‌شود
اشراقی – كارشناس مجری: به نظر شما اكنون در مسئله بهداشت چه مشكلات ساده‌ای وجود دارند كه به راحتی حل می‌شوند، اما غفلت شده است؟
رضایی در این باره گفت: یكی از پتانسیل‌های موجود در تهران كه كمتر از آن استفاده شده، پتانسیل شهرداری است. زمانی سرای محله خیلی فعال بود كه در آن كار آموزشی و فرهنگی با هزینه‌های بسیار پایین صورت می‌گرفت كه اكنون بسیار كم‌رنگ شده است.

وی افزود: نیروی شهرداری به تأسیس، راه‌اندازی، فعال كردن و بازسازی مراكز بهداشتی كه اكنون تقریباً غیرفعال شده و یا قدیمی شده توجهی نمی‌كند. این در حالی است كه از پتانسیل شهرداری به عنوان جایی كه گردش مالی بسیار بالایی دارد، می‌توان بهره برد.

رضایی از نیروهای دانشگاه در تهران نیز به عنوان پتانسیل دیگری نام برد و گفت: دانشگاه تهران علوم پزشكی تهران، شهید بهشتی و در كنار آن دانشگاه آزاد و دانشگاه علوم نظامی دانشجو رشته‌های مختلف پزشكی و پرستاری و مامایی دارند كه می‌توان به عنوان یك پتانسیل بزرگ در این مراكز به شكل فعال در بحث آموزش درمان و بهداشت كمك كنند. همچنین توجیه كمك‌های خیریه به مراقبت از بیماری‌های مزمن از دیگر پتانسیل‌های بسیار خوب است.

درآمدهای مالیات دخانیات به وزارت بهداشت نمی‌رسد
وی با اشاره به كسری بودجه در مسئله بهداشت و درمان گفت: از بخش‌هایی می‌توان بودجه‌های خوبی برای مركز بهداشتی و درمانی گرفته شود به طور مثال عوارضی كه از سیگار گرفته می‌شود در وزارت بهداشت تزریق نمی‌شود. یكی دیگر از بخش‌هایی كه می‌توان بودجه خوبی از آن گرفت گمرك است كه اگر گرفته بشود. در همه دنیا برای كالای مضر حتی نوشابه عوارضی مشخص می‌شود تا در بخش درمان و بهداشت هزینه شود، اما در كشور ما به شبكه بهداشت و درمان تزریق نمی‌شود.

سبك زندگی سالم با خودمراقبتی، محقق می‌شود
رضایی عنوان كرد: بخش اعظم بیماری‌های افراد به سبك زندگی آنها ارتباط دارد. سبك زندگی عواملی مانند استرس، بی‌تحركی، هوای آلوده و... است كه می‌توان با خودمراقبتی سبك زندگی سالمی داشته باشیم كه لازمه آن ایجاد القای احساس نیاز به‌سلامت است.

وزیر بهداشت، توان سرشاخ شدن با مشكلات را ندارد
وی خاطرنشان كرد: اكنون احساس نیاز به‌سلامت در افراد جامعه وجود ندارد. افراد احساس درماندگی می‌كنند و فقط می‌خواهند با فضای مجازی گذر وقت كنند و همه فرهنگ ما خلاصه شد در موبایلی كه باعث شده كه ما كم‌تحرك و كم‌حرف باشیم و ارتباطات زناشویی نیز دچار مشكل بشود. ما هنوز به آن درجه نرسیده‌ایم كه احساس نیاز كنیم كه سلامت، آگاهی، هوای خوب به چه میزان دارای اهمیت است. یعنی در واقع فقط قصد گذر عمر است. اگر فرد احساس نیاز كند برای آن هزینه هم خواهد كرد. در این میان نیز وزیر بهداشت هم احساس نیاز نمی‌كند و فقط می‌خواهد صداها خوابیده شود؛ چون توان سرشاخ شدن با آن مسائل را ندارد.

كشور نیاز به تزریق امید و نشاط دارد
رضایی با بیان اینكه كشور نیاز به تزریق امید و نشاط دارد، گفت: جامعه نیاز به امید و نشاط دارد، منظورم ساز و رقص نیست. جامعه نخبگانی و جامعه عمومی هم فرقی نمی‌كند. اتفاقاً در حوزه نشاط و امید احتیاج نداریم كار آموزشی و فرهنگی كنیم باید كار بنیادی كنیم تا خودبه‌خود امید شكل بگیرد.

مطالبه‌گری باید از شخص وزیر بهداشت شروع شود
رضایی همچنین گفت: بهترین وضعیتی كه ممكن است، برای وضعیت بهداشت و درمان كشور متصور باشیم اكنون است. به دلیل اینكه رئیس‌جمهور ما پزشك است و سالیان سال در مجلس بودند از فضای مجلس به‌خوبی آگاهی دارند و كاملاً به دغدغه‌های حوزه بهداشت و درمان آشنا هستند. همچنین با وزیر بهداشت دوست هستند و سابقه رفاقت قدیمی دارند و رئیس‌جمهور هم با ساختارهای حكومتی كاملاً همسو هستند؛ بنابراین؛ امروز اگر وزیر بهداشت بخواهد اقدامی در این راستا انجام دهد می‌تواند یك بسیج عمومی ایجاد كند تا جهش اولیه در حوزه بهداشت را داشته باشیم اگر قرار است، مطالبه‌ای انجام بگیرد باید از شخص وزیر بهداشت شروع شود.

وی با بیان اینكه حس افراد جامعه بر این است كه نظارت و قاطعیت كم‌رنگ است. گفت: باید با افرادی كه شرایط جامعه را دچار مشكل می‌سازند با قاطعیت برخورد كرد.
رضایی همچنین بر امر آموزش تأكید فراوان داشت و گفت: آموزش سلامت از دوران كودكی و از مهدكودك‌ها باید شروع شود تا در پوست جامعه خانه كند و فرد بدین شكل احساس نیاز به‌سلامت در او شكل بگیرد.

مردم درك درستی از سلامت ندارند
افاضلی كارشناس حوزه دارو در ادامه این گفت‌وگو خاطرنشان شد: متأسفانه درك درستی از سلامت نداریم. سلامت به معنای بیمار نبودن نیست. سلامت به معنای این است كه از لحاظ جسمی، روانی و اجتماعی فرد در رفاه كامل باشد. این به این معنا و مفهوم است كه فرد وقتی صبح از خواب بیدار می‌شود از لحاظ جسمی به‌قدری انرژی داشته باشد كه به نسبت توان عضلانی احساس سبكی كند.

وی افزود: از لحاظ روانی باید وقتی كه صبح از خواب بلند می‌شود احساس شادی و نشاط داشته باشد و از لحاظ اجتماعی نباید هیچ نگرانی نسبت به آینده خود داشته باشد. با این تفسیری كه متعلق به سازمان جهانی بهداشت است، باید نگاه كنیم كه آخرین باری كه هر سه این شاخص‌ها را در خود داشتیم چه زمانی بوده است؟ كه چنین حالتی را شاید به یاد هم نیاوریم. به دلیل اینكه عوامل محیطی استرس و مسائل متعدد در جامعه و خانواده اجازه نمی‌دهد كه فرد به رفاه ذهنی و جسمی و روانی برسد.

وزارت بهداشت، بدون ابزار مانده است
افاضلی با تأكید بر اینكه وظیفه وزارت بهداشت نظارت بر بحث سلامت است، گفت: این سؤال پیش می‌آید كه آیا تمام ابزارهای بهداشتی در اختیار وزارت بهداشت است؟ مسلماً خیر. بحث آلودگی صدا، آلودگی هوا، استرس‌های متعددی كه ناشی از فرهنگ و همچنین شكاف فرهنگی در نسل‌های قدیم و نسل‌های جدید اكنون در جامعه مشهود است. تمام این موارد مجموعه‌ای از ناهنجاری‌هایی را ایجاد می‌كند كه به‌سلامت لطمه می‌زند. نظام بهداشت و درمان كشور وقتی تمام ابزارهای كنترلی بهداشت را در دست ندارد، طبیعتاً تنها كاری كه می‌تواند بكند رفتن به‌سوی درمان است. بودجه، توانمندی و اختیارات وزارت بهداشت كفاف این را نمی‌دهد كه بخواهد به‌صورت همه‌جانبه و جدی حركت كند؛ بنابراین؛ بیمارانی خواهیم داشت كه یا از لحاظ جسمی دچار عوارضی شده‌اند كه می‌بایست درمان شوند و یا بیمارانی كه از لحاظ روانی مشكلاتی دارند كه متأسفانه بزرگ‌ترین آن افسردگی است كه اكنون در جامعه گسترش پیدا كرده است و از لحاظ اجتماعی نیز امید نداشتن به آینده را شاهد هستیم.

وزارت بهداشت یك حلقه كوچك است
وی افزود: باید حداقل سطح سلامت را برای افراد جامعه در نظر بگیریم و یك حركت كلی جامع در كل كشور داشته باشیم تا به حداقل‌های سلامت برای مردم برسیم. برای این مسئله قطعاً وزارت بهداشت یك حلقه كوچك است و وزارت اقتصاد، رسانه و هر ابزاری كه می‌توان به واسطه آن فرهنگ درست زندگی كردن را ترویج كرد، باید در كنار هم قرار بگیرد و مردم نیز بخش مهم از این حلقه هستند تا این مشكل بزرگ حل شود.

افاضلی با تأكید بر اینكه بهداشت به‌عنوان یك فرهنگ و یك روش زندگی می‌بایست توسعه داده بشود، گفت: دولت و مردم باید با همدیگر همكاری داشته باشند تا بهداشت در جامعه نهادینه شود.

معضل اصلی ما بودجه و تخصیص بودجه نیست
وی با بیان اینكه معضل اصلی ما بودجه و تخصیص بودجه نیست، گفت: ما تمركز نداریم، بودجه‌ای كه تزریق می‌شود، حجم بالایی دارد؛ اما موازی‌كاری‌ها در این مسیر بسیار است و متأسفانه كنترلی بر صرف بودجه وجود ندارد و هیچ ارزیابی از منفعت آن هزینه صورت نمی‌گیرد؛ بنابراین؛ بودجه تخصیص می‌شود؛ اما راندمان و خروجی بایدوشاید را ندارد.

فرهنگ بهداشت را در مردم‌ پرورش نداده‌ایم
افاضلی به اهمیت شكل‌گیری فرهنگ بهداشت اشاره كرد و گفت: فرهنگ بهداشت ایجاد یك جبهه جهادی برای برنامه‌ریزی بهداشت برای كل كشور است.

افاضلی اضافه كرد: تمركز بودجه بهداشت در یك سبد و قراردادن شاخص‌های مشخص و گماشتن سازمانی به‌عنوان ناظر باید اتفاق بیفتد كه در اینجا این مسئولیت بر گردن وزارت بهداشت است، اما آیا وزارت بهداشت توان و اختیارات این موضوع را دارد؟ و آیا مسئولیت‌ها و اختیارات با همدیگر تناسب لازم را دارند؟ جواب منفی است؛ بنابراین؛ باید نتیجه گرفت كه ما تمركز نداریم و فرهنگ بهداشت را در مردم پرورش نداده‌ایم و آگاهی‌رسانی لازم صورت نگرفته است و طبیعی است كه به نتیجه نخواهیم رسید.

در وزارت بهداشت بحران تجمیعی وجود دارد
وی با اشاره به اینكه در وزارت با بحران تجمیعی روبه‌رو هستیم، گفت: هر فردی كه پشت صندلی وزارت بنشیند، باید وارث مشكلات و معضلات عدیده قبلی باشد. فراموش نكنیم كه در دو دوره ریاست جمهوری قبل دو طرح بسیار بزرگ تحت عنوان طرح "تحول سلامت" و " دارویار" در وزارت بهداشت داشتیم كه هنوز زخم‌های آن وجود دارد. این دو تا طرح بار سنگین مالی را به وزارت بهداشت تحمیل كردند و تمام ساختارها را به هم ریختند و به سرانجام نرسیدند و اكنون نیز رها شده‌اند. ولی عواقب و بار مالی آن همچنان در وزارت بهداشت وجود دارد. مشكلاتی از جمله پرداخت حقوق پرستاران وزارت بهداشت، زمان‌بردن در ارائه كارانه پزشكان و بسیاری از معضلات دیگر، مشكلاتی هستند كه یك وزیر باید با آنها دست‌وپنجه نرم كند. چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم فردی مسئول سلامت كل كشور باشد و بخواهد با این جنگ روزمره كنار بیاید و از طرف دیگر بخواهد به فكر بهداشت 10 سال بعد نیز باشد. مسلماً وزیر مربوطه به سراغ درمان خواهد رفت و فقط دغدغه او این خواهد بود كه این ساختار سنگین پُر وزن و پُرهزینه، فرسوده و خسته را سر پا نگه دارد.

راهكارهایی برای عبور از بحران
افاضلی با تأكید بر اینكه مسلماً راهكارهایی برای عبور از بحران وجود دارد، گفت: ابتدا باید ساختار را از یك ساختار ارگانیك به یك ساختار مكانیكال تغییر بدهیم. در بحث‌های مدیریت سازمانی این بحث كاملاً شناخته شده است. همچنین بحث تجمیع بودجه‌ها، حذف زوائد، افزایش بهره‌وری باید صورت بگیرد. سپس در گام بعدی باید برای آینده برنامه‌ریزی كنیم. این دو به‌موازات همدیگر هم قابلیت اجراشدن دارند.

ناترازی شدید در وزارت بهداشت
وی با بیان اینكه ما در همه حوزه‌ها ناترازی داریم، گفت: در وزارت بهداشت هم به‌شدت ناترازی وجود دارد و بهترین كار تجمیع بودجه‌ها و منابع است. علاوه‌برآن باید زوائد رو حذف كنیم و هزینه‌هایی كه برای كارهای بیهوده به كار گرفته می شود، حذف كنیم. لازم نیست وزارت بهداشت به دنبال خرید ساختمان باشد و یا مركز بهداشت در تهران تأسیس كند؛ بلكه وزارت بهداشت باید به واقعیت‌های فرهنگی نگاه كند.

وزارت بهداشت برای ایجاد تغییر به اختیار و توانایی نیاز دارد
وی همچنین گفت: واقعیت امر این است كه اولاً تعیین تعرفه برای واردات بر عهده مجلس است و در عهده وزارت بهداشت نیست. وزارت بهداشت می‌تواند پیشنهاد بدهد كه در لایحه بودجه و مجلس تصویب شود و این‌طور هم نیست كه خیلی راحت قبول كنند. ما تجمیع قدرت نداریم. وقتی كه انتظار عمل از یك وزارتخانه وجود دارد باید قدرت آن كار را هم داشته باشد. طبیعی است وقتی وزارت بهداشت ابزار اعمال قدرت را ندارد نمی‌تواند كاری هم از پیش ببرد.

كشور به یك كمیته سلامت نیاز دارد
افاضلی افزود: ما زمانی می‌توانیم معضلات وزارت بهداشت را حل كنیم كه در یك ساختار بالادستی در هیئت دولت و حتی با اركان نظام، كمیته‌ای تحت عنوان "كمیته سلامت كلی كشور" وجود داشته باشد كه در آن از تمام امكانات و قدرت یك كشور استفاده شود تا بتوانیم سلامت را نهادینه كنیم.

وی اضافه كرد: همان‌طور كه بیماری باعث توسعه بیماری می‌شود همان‌طور نیز سلامت باعث توسعه سلامت می‌شود و كسی می‌تواند متولی و پرچم‌دار این تغییر باره كه سالم است. توسعه فرهنگ و در حقیقت فرهنگ بهداشت و فرهنگ تغییر می‌بایست از یك جایی شروع شود اولین كسی كه می‌بایست متولی باشد اولین كسی خواهد بود كه منفعت آن را خواهد برد. منفعت بهداشت در وهله اول به سیستم حكومت خواهد رسید و همان مسئولی می‌شود كه باانگیزه به مشكلات رسیدگی می‌كند. یك جامعه سالم، بانشاط و فعال هم تولید بیشتر و هم هزینه‌های كمتر دارد و هم تبعیت‌پذیری آن بیشتر خواهد بود؛ بنابراین؛ باید متولی اصلی ساختار حكومت باشد.

دارویار؛ برنامه‌ای كه باعث مشكلات مالی برای شركت‌های دارویی شد
اشراقی – كارشناس مجری: چرا وضعیت دارو هم سیاست‌زده و هم تجارت زده است؟
افاضلی در این باره گفت: متأسفانه در حوزه دارو اتفاقات بسیار بدی حادث شد. وقتی طرح دارویار اجرا شد یارانه‌هایی كه به‌صورت ارز ترجیحی و حمایتی در صنعت داروی كشور وجود داشت از میان برداشته شد و منجر شد شركت‌های دارویی با مشكلات نقدینگی مالی بسیار سنگینی روبرو شوند. قرار بود این یارانه به انتهای زنجیره متصل شود و در حقیقت در داروخانه‌ها به مردم برگردانده شود كه این اتفاق نیز به‌خاطر ضعف بودجه‌ای بیمه حادث نشد. قرار بود با این اتفاق رانت حذف شود؛ اما با افزایش نرخ دلار رانت پابرجا باقی ماند. همچنین قرار بود كه شركت‌های دارویی مشكل نداشته باشند؛ اما متأسفانه مشكل نقدینگی نیز پیدا كردند. حاصل تمام این اتفاق اقتصادی این شد كه شركت‌های داروسازی دیگر توان تولید نداشتند و بسیاری از داروها برای آنان توجیه اقتصادی نداشت، اكنون بسیاری از شركت‌های دارویی معضلات جدی دارند.

صنعت داروی ما به سمت ورشكستگی پیش رفته است
وی افزود: به دلیل سیاست‌های غلط صنعت داروی ما به سمت ورشكستگی پیش رفته است. متاسفانه بسیاری از داروهایی كه ما در تولید و تكنولوژی آن توانایی داریم از سبد تولید حذف شده است و شركت‌ها توانایی تولید آن را ندارند.

افاضلی با بیان اینكه داروها با افزایش قیمت روبرو هستند، گفت: متأسفانه سیاست‌های اقتصادی كه در سالیان گذشته به صنعت دارو تحمیل شده است صنعت دارو را به ورشكستگی رسانده است و كار به جایی رسیده كه تأمین دارو برای مردم مشكل شده است بنابراین؛ باید یك جراحی سنگین اتفاق بیفتد تا در صنعت دارو به جایی برسیم كه 10 سال پیش آنجا بودیم متأسفانه ما در بخش‌های كیفی، تأمین و اقتصادی‌بودن دارو مشكل پیدا كرده‌ایم.

رسانه باید صدای مردم باشد
وی در پایان گفت: در تمام جوامع، رسانه صدای مردم است و این رسانه است كه از سیستم‌های اجرایی برای ایجاد تغییرید مطالبه‌گری كند؛ بنابراین این حركت باید از سوی رسانه آغاز شود. رسانه‌ها مسئولیت دارند تا مشكلات مردم را بیان كنند و مسئولین را پاسخگو كنند.

برنامه «دور یك میز» یك میز به بزرگی ایران است كه دور این میز گفت‌وگوهای تخصصی پیرامون مسائل روز شكل می‌گیرد.
قابل‌ذكر است؛ روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعت 12:30 به مدت 85دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موجFM ردیف 94 مگاهرتز پخش می‌شود.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایت WWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی tehraan360@ جستجو كنید.
علاقه‌مندان می‌توانند برنامه‌های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.