به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، برنامه دور یك میز؛ درباره«مذاكرات و بایسته های حفظ اقتدار ملی» گفت‌و‌گویی با «امیرعلی ابوالفتح كارشناس و پژوهشگر مسائل حوزه آمریكا» و در ارتباط تلفنی با «دكتر رامین مهمان پرست سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه»، «دكتر حمیدرضا آصفی سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه» و «حسین شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه كیهان» انجام داده است كه مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.

مذاكره تنها نشستن دور یك میز و رودرروشدن نیست
محمدرضا اشراقی – كارشناس مجری: مذاكرات ایران و آمریكا را چگونه ارزیابی می‌كنید و چه نتایج و تجربه‌هایی برای ما داشته است؟
امیرعلی ابوالفتح كارشناس و پژوهشگر مسائل حوزه آمریكا در این‌باره گفت: از فردای پیروزی انقلاب اسلامی، مذاكره میان ایران با ایالات متحده آمریكا در جریان بوده و همچنان در این 46سال، مذاكره وجود داشته است. در بخش بزرگی از این 46سال، مذاكرات به شكل غیرمستقیم و بخش كمتر آن مذاكرات مستقیم بوده است. همچنین بخشی از این مذاكرات در حوزه روابط دو جانبه و برخی دیگر در مورد موضوعات دیگر شكل گرفته است كه بنا به دلایلی برای ایران و آمریكا حائز اهمیت بوده است.
وی با بیان اینكه مذاكره تنها نشستن دور یك میز و رودرروشدن نیست، گفت: مذاكره در عصر جدید با ابزارهای قدیم دیپلماسی گذشته شكل نمی‌گیرد. بلكه در حال حاضر ابزارهای جدیدی به كار گرفته شده است كه اگر نمایندگان دو كشور با هم رودر رو هم نمی شوند، ولی مذاكرات شكل می‌گیرد.
روابط میان ایران و آمریكا سرد و پُرتنش است.

ابوالفتح در ادامه با اشاره به اینكه مذاكره یك مسیر است و ممكن است كه زمان بَر باشد، گفت: اكنون روابط میان ایران و آمریكا سرد و پرتنش است و ایران به آمریكا بی‌اعتماد است. اما در هر حال طرفین به این نتیجه رسیده اند كه نیاز دارند كه مشكلات خود را از طریق دیپلماسی حل كنند. این الزام وجود ندارد كه هر مذاكره‌ای منتج به یك توافق می‌شود. یا هر توافق صورت گرفته، توافق بدی خواهد بود.

باید خود را به وضعیت ایده آل نزدیك كنیم
وی با تاكید بر اینكه اختلاف سلیقه همواره وجود دارد، گفت: اكثر كسانی كه در تولید محتوا در داخل فعالیت دارند، منافع ملی برای آنها مهم است. اما فهم و مصادیق منافع ملی و اطلاعات دست اول متفاوت است. ما باید خود را به وضعیت ایده‌آل نزدیك كنیم و در این میان رسانه‌ها نقش مهمی دارند. هر چه اطلاعات بیشتری به جامعه داده شود و بداند كه چه می‌گذرد و فضای غبارآلود برای آنها كمتر شود، احتمال رسیدن به اجماع بیشتر خواهد بود و آسیب‌پذیری جامعه نسبت به ایجاد شكاف كاهش پیدا می‌كند.

آغاز خوب مذاكرات به معنای پایان خوش نیست
اشراقی – كارشناس مجری: به نظر شما منطقی‌ترین و عاقلانه ترین احتمالی كه می‌توان از این دور مذاكرات داشت، چه مواردی است؟
ابوالفتح در این رابطه توضیح داد: شروع مذاكرات خوب و از انتظارات ما بالاتر بوده است. آمریكا اصرار بر مذاكرات مستقیم داشت ولی تاكید ایران بر مذاكرات غیرمستقیم بود. در طی این مذاكرات سخنگویان و كسانی كه موضع رسمی داشتند، ابراز خوشبینی كردند و مذاكرات را سازنده اعلام كردند و حتی ترامپ مسیر مذاكرات را خوب پیش‌بینی كرد. ولی تمام اینها به این معنا نیست كه پایان نیز به همین خوشی باشد. ما در ابتدای مسیر قرار گرفته ایم و جامعه باید نسبت به این قضیه محتاط عمل كند و از طرفی تمام بخش‌های جامعه تصمیم گیری خود را نباید منوط به نتیجه مذاكره بدانند، به دلیل اینكه این مذاكرات زمان بر هستند و ممكن است حتی به نتیجه نرسد و از طرفی عدم توافق به معنای رخ دادن اتفاق بد نیست.

هر چه قدرتمندتر انتخاب بیشتر
اشراقی – كارشناس مجری: آیا این مذاكرات یك انتخاب از میان انتخاب هاست یا برای برخی از كشورها تنها انتخاب است؟
وی بیان كرد: این امر بستگی به توان ملی یك كشور دارد. به موازات افزایش قدرت یك كشور، انتخاب های آن كشور بیشتر می‌شود. كشوری كه به لحاظ اقتصادی و سیاسی ضعیف است و مردم در آن چند دسته هستند، تصمیم‌ساز انتخاب زیادی نخواهد داشت و مجبور خواهد بود به راهی كه پیش روی او می‌گذارند، تن بدهد. بالعكس، كشورها هر چه قدرتمندتر می‌شوند، انتخاب بیشتری خواهند داشت.

ابوالفتح افزود: در ایران از صد سال پیش تا كنون، انتخاب‌های كمی وجود داشت. به طور مثال در ملی شدن صنعت نفت، تنوع فروش نفت ما ضعیف بود اما به تدریج با تلاش مردم ایران و مسئولین اكنون به جایی رسیده ایم كه حق انتخاب داریم.

قدرت ملی ایران افزایش پیدا كرده است
وی تاكید كرد: در حال حاضر قدرت ملی ایران، فارغ از مشكلات اقتصادی موجود افزایش پیدا كرده است كه اگر غیر از این بود دولت آمریكا وقت خود را با مذاكرات با ایرات تلف نمی‌كرد. البته تا نقطه ایده آل فاصله زیادی داریم و این قدرت در آینده باید بیشتر شود.

در مواجه با ایالات متحده آمریكا چه كنیم؟
ابوالفتح معتقد است كه در مواجه با ایالات متحده آمریكا فارغ از مذاكرات، ایران باید سه كار را در نظر بگیرد. یك؛ كاهش آسیب پذیری اقتصاد از تحریم دو؛ تقویت بنیه نظامی و سه؛ اجماع است. در این صورت میزان اثرپذیری ما از طرف مقابل كمتر خواهد شد و كمتر در تنگنا قرار خواهیم گرفت. كه در این صورت كمترین امتیاز را خواهیم داد و از طرفی بیشترین امتیاز را از آن خود كرده ایم.

جنگ شناختی آمریكا همچنان ادامه دارد
اشراقی – كارشناس مجری: به نظر شما آمریكایی‌ها همچنان برنامه ای برای ادامه دادن جنگ شناختی دارند؟
وی همچنین گفت: بدون شك برنامه دارند. اكنون دیگر اتاق جنگ آمریكا، رسانه ها و شبكه های اجتماعی و رادیو و تلویزیون و تولید كنندگان محتوا و اخبار هستند. در مسئله برخورد با یك كشور، معمولا نگاه ایالات متحده تك بُعدی نیست و وقتی قصد دارد كه به كشوری حمله كند، قطعا به تخریب ذهن آن كشور می پردازد و نمونه بارز آن كشور عراق است كه در سال 2003ماه های آخری كه قرار شد به این كشور حمله كنند، اعلامیه‌هایی توسط هواپیماهای آمریكایی پخش می‌شد كه مضمون آن ایجاد شورش بود.

برای مقابله با قدرت نرم باید تولید محتوا كرد
ابوالفتح با بیان اینكه مقابله با قدرت نرم سخت‌تر از قدرت سخت است، عنوان كرد: در جنگ شناختی دوست و دشمن معلوم نیست و مقابله با آن سخت است. آمریكایی‌ها نیز از آن استفاده می‌كنند و می‌توان گفت كه در برخی از حوزه‌ها تا حدودی نیز موفق بودند. بنابراین؛ نیاز است كه برای این مسئله مهم راهكاری اندیشیده شود. بدون شك با موضوع قدرت نرم نمی‌توان به صورت سخت و امنیتی برخورد كرد بلكه باید اغنایی كار كرد و تولید محتوا صورت بگیرد. تولید محتوا به معنای پخش اخبار پشت سرهم نیست، بلكه باید در فیلم، سریال، انیمیشن و حتی در كارتون و یا مسابقات ورزشی عرق ملی و علاقه به كشور بروز داده شود.

شیطنت‌های اروپایی‌ها گاها از آمریكایی‌ها پیشی می‌گیرد
اشراقی – كارشناس مجری: در این بزنگاه اروپایی‌ها چه موضعی گرفته اند؟ و اكنون در رسانه چه شیطنت‌هایی می‌كنند؟
وی در این رابطه گفت: باید اروپایی‌ها را در رابطه با موضوع هسته ای ایران به دو قسمت تقسیم كرد. یك؛ قبل از جنگ اُكراین؛ اروپایی‌ها پیرو آمریكایی‌ها بودند. اما بعد از جنگ اُكراین علاوه بر ناتوانی اروپا نسبت به آمریكا، پارامتر جدیدی وارد شد. براساس تبلیغات صورت گرفته، اروپایی‌ها به این نتیجه رسیدند كه ایران موجودیت اروپا را از طریق جنگ اكراین به خطر انداخته است. بنابراین؛ اكنون در بعضی از حوزه‌ها شاهد هستیم كه شیطنت‌های اروپایی‌ها گاهاً از آمریكایی‌ها پیشی می‌گیرد. لیكن با این حال، به دلیل اینكه توان اثرگذاری ندارند، در هر صورت از آمریكا تبعیت می‌كند و اروپا پیرو مطلق ایالات متحده آمریكا است.

آمریكا به دنبال تضعیف قدرت ملی ایران است
ابوالفتح معتقد است كه ایالات متحده آمریكا به دنبال تضعیف قدرت ملی ایران است. قدرت ملی ایران اگر تضعیف شود، امنیت ایران به خطر می‌افتد. مسئله تنها برنامه هسته ای ایران نیست بلكه بحث بر سر توان قدرت ملی ایران است و به نظر آنها ایران برای منطقه غرب آسیا زیادی بزرگ است و دارای منابع بسیاری است و دلیل برای وجود این گستردگی در منابع برای ایران نمی‌بینند. به همین دلیل سعی دارند تا آن را خُرد و كوچك كنند.

مردم ایران باید زندگی زیر فشار تحریم را یاد بگیرند
وی خاطرنشان كرد: حتی اگر نتیجه مذاكرات ایران و آمریكا به توافق ختم شود، ما راه طولانی در پیش خواهیم داشت. مردم ایران باید زندگی زیر فشار تحریم را یاد بگیرند، تا آینده نامعلوم امكان برداشته شدن تحریم وجود ندارد.

باید در بحث دیپلماسی عمومی قوی عمل كنیم
مهمان پرست سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در ارتباط تلفنی در برنامه دور یك میز خاطرنشان كرد: امروز در مذاكراتی كه در سطح بین المللی صورت می‌گیرد، بیشتر كشورهای توسعه یافته غربی، از شگردهای مختلفی از جمله جنگ رسانه ای و جهت دادن به افكار عمومی استفاده می‌كنند و در بحث دیپلماسی عمومی بسیار قدرتمند عمل می‌كنند. این بدان معناست كه ما هم باید در این مسیر قوی باشیم و در بحث دیپلماسی عمومی، بتوانیم افكار عمومی مردم خود و مردم دنیا را توجیه كنیم.

با ابزار قدرت باید از منافع ملی خود دفاع كنیم
وی افزود: ما باید هوشیار و محكم باشیم و در مواضع خود با دست برتری كه داریم، سعی كنیم در هر مذاكره ای حداكثر منافع ملی خود را تامین كنیم. باج به كسی ندهیم و خطوط قرمز را رعایت كنیم. اگر هر مذاكره ای در سطح مناسب ارائه شود و اگر تیم ما ابزار قدرت را داشته باشد، كمترین آسیب به ما وارد خواهد شد و بدین شكل می‌توانیم از منافع ملی خود دفاع كنیم.

دچار افراط و تفریط نشویم
مهمان پرست اضافه كرد: آنچه كه مهم است محتوای واقعی است كه در حین مذاكرات مطرح می‌شود و آنچه كه درباره آن تفاهم می‌شود، باید منافع ما را تامین می‌كند. متاسفانه ما در بسیاری از موارد دچار افراط و تفریط می‌شویم. بسیاری از جریانات سیاسی در كشور ما، شاید بر این باورند كه همچنان در دنیای بین الملل در دوران جنگ سرد به سر می‌برند و عده ای معتقدند كه اگر با بلوك شرق ارتباط داشته باشیم، نیازی به بلوك غرب نخواهیم داشت و عده ای بر این باورند كه اگر با آمریكا و غرب رابطه خوبی داشته باشیم، دیگر نیازی به شرق نداریم. این تصور به طور كلی برای دنیای امروزی اشتباه است.

باید یك سیاست خارجه متوازن داشته باشیم
وی افزود: كشورها به دنبال منافع ملی خود هستند. بنابراین؛ ما باید افراط و تفریط را كنار بگذاریم و باید به دنبال آن چیزی باشیم كه می‌تواند حداكثر منافع ما را تامین كند و باید یك سیاست خارجه متوازن داشته باشیم.

تامین منافع ملی ایران در مسیر منطقی و موضع عاقلانه
سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه تصریح كرد: ما به دنبال جنگ نیستیم ولی باید بدانیم، كشوری با جنگ روبه رو می‌شود و خسارت می‌بیند كه آمادگی جنگ را نداشته باشد. اگر در اوج آمادگی باشیم و نیروهای مسلح ما در مقابل حملات، ضربات قاطع و محكمی داشته باشد، جنبه بازدارندگی خواهد داشت و جنگ كمتر اتفاق می‌افتد. بنابراین؛ ما باید هم آمادگی خود را در بالاترین سطح داشته باشیم و هم از عامل بازدارنده بهره بگیریم تا بدون جنگ و درگیری منافع ملی خود تامین كنیم. این بدین معناست كه همه چیز را به شكل واقعی خود ببینیم، هم تهدیدات را واقعی ببینیم و برای آن آمادگی داشته باشیم و هم بدون اینكه خسارتی وارد شود، سعی كنیم از مسیر منطقی در یك موضع عاقلانه، شرافتمندانه، برابر و محترمانه تا حدامكان منافع كشور خود را تامین كنیم.

دور اول مذاكرات گام بزرگی برای ایران
اشراقی – كارشناس مجری: مطلوب ترین و عالمانه ترین و مبتنی بر واقعی‌ترین انتظاری كه می‌توان از این دور از مذاكرات داشت، واجد چه گزاره‌ها و مولفه‌هایی است؟
آصفی سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در ادامه این گفت و گو در ارتباط تلفنی گفت: اولین دور مذاكرات برگزار شده است و ظاهرا دور دوم شنبه آینده در اروپا خواهد بود. فضای حاكم بر جلسه اولین دور مذاكرات، رضایت طرفیت را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد كه این یك گام بزرگ به شمار می‌رود. در دور اول این مذاكرات، آمریكا از طرح موضوعات چالشی پرهیز كردند و این امر نشان می‌دهند كه آمریكایی‌ها به حساسیت‌های ما واقف هستند. در دور دوم این مذاكرات، درباره موضوعات بحث خواهند كرد.
وی تصریح كرد: اگر در دور دوم مذاكرات بتوانیم، تاریخ جلسه سوم را نیز تعیین كنیم، نشان می‌دهد كه مسیر مذاكرات رو به پیشرفت است.

دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریكا بلند است
آصفی افزود: البته نباید فراموش كنیم كه دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریكا بلند است، دیواری كه آمریكا سبب ایجاد آن شده است. ما با آمریكایی‌ها و اروپایی‌ها و به طور كلی با دنیا، مذاكرات زیادی داشتیم، بنابراین؛ این موضوع را به خوبی می‌دانیم كه از دوره‌های اول یك مذاكره تنها می‌توان ارزیابی كلی داشت و نمی‌توان به ضرس قاطع نتیجه قطعی گرفت و این امر مستلزم زمان است.

نباید مسائل كشوری را به نتایج احتمالی مذاكره گره بزنیم
اشراقی – كارشناس مجری: آیا درست است كه در داخل بخواهیم همه موضوعات و مشكلات را به مسئله مذاكره و نتایج احتمالی آن گره بزنیم؟
شریعتمداری مدیرمسئول روزنامه كیهان در ادامه این ارتباط تلفنی عنوان كرد: قطعاً این روال درستی نیست. مذاكرات روال و مسیر خاص خود را دارد و بخش‌های مختلف نظام می‌بایست به كار خود ادامه دهند.

نگاه آمریكا برای مذاكرات نگاهی برای حل مشكلات نیست
اشراقی – كارشناس مجری: آمریكایی ها در این مذاكرات به دنبال چه گزاره مركزی می گردند؟
وی بیان كرد: نگاه آمریكا برای مذاكرات نگاهی برای حل مشكلات نیست بلكه نگاهی برای اعمال باج خواهی ها و زورگویی‌هایی خود است. اما آیا در این زمینه موفق می‌شود یا نه، قطعا پاسخ نه است و تاكنون توفیقی در این زمینه نداشته است.
شریعتمداری با بیان اینكه تیم ما در مذاكرات دور اول خوب ظاهر شده است، گفت: آنچه كه آمریكایی‌ها بیشتر به دنبال آن هستند، این است كه در سایه مذاكرات در داخل به ایجاد مشكلات اقتصادی بپردازند.

4 مذاكره بی‌نتیجه در چهار سال
اشراقی – كارشناس مجری: منطقی ترین انتظاری كه می توان از این دوره از مذاكرات داشت چیست؟
وی در پاسخ به این سوال گفت: دیدگاه و نظر مقام معظم رهبری مبنی بر اینكه با مذاكرات مشكل حل نخواهد شد و حتی گره مشكلات كورتر می‌شود، همچنان برجای خود باقی است. اما مذاكرات غیرمستقیم نوعی مقابله دو جانبه به صورت غیرمستقیم است و حداقل در 4 سال اخیر، چهار بار اتفاق افتاده است. در آوریل 2021میلادی، مذاكره‌ای با رابرت مالی صورت گرفت و در اگوست سال 2022 مجددا مذاكره ای با ایشان شكل گرفت كه موضوع هر دو مذاكره درباره برنامه هسته ای ایران بود. یكسال بعد در اگوست 2023میلادی، مذاكرات غیرمستقیم و توافق ایران و آمریكا برای آزادسازی پول‌های بلوكه شده و زندانیان با برت مك‌گورك شكل گرفت كه به نتیجه نرسید و در می‌ سال 2024 میلادی، مذاكرات غیرمستقیم ایران و آمریكا پیرامون افزایش تنش‌ها در منطقه با آبرام پیلی و برت مك‌گورك انجام گرفت كه باز هم به نتیجه نرسید.

آنها باج می‌خواهند، اما ما باج نداده ایم
شریعتمداری در ادامه گفت: دلیل اینكه این چهار مذاكرات به نتیجه نرسیدند این است طرفین دو بستر و دو فضای جداگانه دارند، ما از این طرف نباید باج دهیم و آنها هم نیز از آن سو خواهان باج هستند.

برنامه«دور یك میز» یك میز به بزرگی ایران است كه دور این میز گفت و گوهای تخصصی پیرامون مسائل روز شكل می گیرد.
قابل ذكر است؛ "دور یك میز" روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعت 12:30 به مدت 85 دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موجFM ردیف 94 مگاهرتز پخش می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامكی 3000094 و شماره در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراك بگذارند. این برنامه به تهیه‌كنندگی سیده فاطمه شعار، سردبیری نوشین رهگذر اجرا و كارشناسی محمدرضا اشراقی به روی آنتن می‌رود.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی tehraan360@ جستجو كنید.
علاقه‌مندان می‌توانند برنامه‌های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.