برنامه دور یك میز؛ درباره« شاخص های دیپلماسی مقاومتی و دیپلمات انقلابی در مواجهات نظم سركش غرب» گفتگویی با «دكتر علیرضا داودی كارشناس و تحلیل گر ارشد رسانه و مسائل سیاسی» و «دكتر حسین افراخته كارشناس مسائل منطقه» انجام داده است كه مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

تار سیاست و پود انقلابی گر!
محمدرضا اشراقی - كارشناس مجری: دیپلماسی مقاومتی شاید بعد از شهید امیرعبدالهیان بیشتر به این معنا شناخته شد، دارای چه ظرافت هایی است كه اگر آن را نادیده بگیریم، ممكن است در این معنا دچار خطای شناختی شویم؟
داودی كارشناس و تحلیل گر ارشد رسانه و مسائل سیاسی در این رابطه گفت: دیپلماسی، دیپلمات، مذاكره و جنگ مفاهیمی هستند كه شاید در گذشته قابلیت جدا شدن از همدیگر را داشت اما اكنون این مسائل به قدر در هم تنیده شده كه به تار سیاست و پود انقلابی گری تبدیل شده است. تلفیق این دو موضوع با همدیگر به این معنا نیست كه قرار است جنگی راه بیاندازیم و یا قرار نیست در واژگان و كلام به سمتی حركت كنیم كه با یك تفرعن و استضعاف صحبت كنیم. به همین دلیل باید دو اصل را برای تفكیك بین موضوعات مدنظر قرار داد، تا از یك موضوع مهمتر جلوگیری كنیم. این دو اصل باعث می شود كه از افراط و تفریط در تعریف و در مصداق عبور كنیم.

آنجا كه افراط و تفریط، توازن و تعادل را از بین می برد
وی افزود: در واقع اگر بخواهیم بگویم كه چه زمانی كمر اسلام شكست و یا كجا كمر انقلاب می شكند، باید گفت آنجایی است كه ما افراط ها و تفریط ها را به نحوی دخیل كنیم كه باعث از بین رفتن توازن و تعادل شود.

داودی اضافه كرد: وقتی توازن از دست رود، هر تعریفی از هر واژه ای كه ارائه شود، قلب به جعل، جهل و سفاهت می‌شود و وقتی تعادل از بین رود، هیچ جایگاهی برای اصالت آن مصداقی كه پیدا شده، نمی‌توان در نظر گرفت. به همین دلیل در پایان، همه موضوعات به قدری با هم آمیخته می‌شود كه چیزی جز دعوا از آن حاصل نمی شود. بنابراین؛ آن دو اصلی كه می‌خواهیم راجع به آن صحبت كنیم، دو اصلی است كه نه فعلا در مصداق و در كلام نافی و تایید كننده شخصی یا موضوعی است، بلكه باید در متن تفسیر، توضیح و تحلیل به آن برسیم. به همین دلیل وقتی صحبت از دیپلمات و دیپلماسی انقلابی می كنیم، قبل از اینكه دیپلماسی و دیپلماتی را تعریف كنیم باید انقلابی را تعریف كنیم. در برخی از دست نوشته ها و اظهارات و گفت و گوها و گفت و شنودهایی كه در داخل كشور انجام می شود، سعی بر آن دارند ابتدا دیپلماسی را تعریف كنند و اگر فرصتی شد و وقتی باقی ماند، تعریفی هم از انقلاب می شود كه معلوم هم نیست كه این تعریف منطبق بر اصالت موضوع است یا خیر. به همین دلیل بیشتر اوقات افراط و تفریط جامعه را به سمت یك وضعیت نابسمان می‌برد. بنابراین؛ وقتی صحبت از دیپلماسی و دیپلماتی انقلابی می كنیم، در ابتدا باید بدانیم كه انقلاب اسلامی در بُعد سیاسی سه پایه بیشتر ندارد. اگر بخواهیم تعریفی داشته باشیم باید در ابتدا به اسناد مراجعه كنیم. منابع اصلی برای تعریف این موضوعات وجود دارد كه اولین منبع آن صحیفه حضرت امام(ره) است. وقتی می خواهیم راجع به شخصیت انقلابی گری صحبت كنیم، حتما باید كتاب انسان 250 ساله را خوانده باشیم.

تعریف انقلاب و انقلابی گری باید جامع، كامل و مانع باشد
وی خاطرنشان كرد: برای داشتن تعریفی از انقلاب و انقلابی و رسیدن به نقطه انقلابی گری باید بر صحیفه حضرت امام (ره) و كتاب انسان 250 ساله مقام معظم رهبری به علاوه همه سیره و مشیی كه در 46 سال گذشته و همه آنچه كه در تاریخ داریم، به گونه ای مسلط باشیم كه وقتی راجع به تعریف صحبت می كنیم، جامع، كامل و مانع باشد.

جهان‌بینی و ایدئولوژی آمریكایی با ایرانی، زمین تا آسمان فرق دارد
داودی در تعریف دیپلمات گفت: مهمترین تعریفی كه از متن همه این قضایا دریافت كردیم این است كه دیپلمات شخصیتی است كه دارای وضعیت حقوقی رسمی و نماینده ای از سمت یك كشور برای ابلاغ و اعلام مذاكره پیرامون موضوعات رسمی است. این یك تعریف مشترك بین المللی است و وقتی می خواهیم صفت انقلابی را به آن بدهیم، اصل ماجرا اینجا معنی پیدا می كند، كه این نماینده رسمی حالا در برگیرنده یك نظام نامه معنایی است كه رفتار او را تنظیم می كند و آن نظام نامه، منبعث از ایدئولوژی و جهان بینی درون سیستم رسمی است. جهان بینی و ایدئولوژی آمریكایی با ایرانی قطعا متفاوت است. نكته اول همین جاست، آیا در قالب دیپلماسی رسمی منبعث از ایدئولوژی و جهان بینی ایرانی می توانیم با مقام رسمی با حفظ معانی ایدئولوژی و جهان بینی رسمی آمریكایی به نتیجه برسیم؟ پاسخ كاملا مشخص است. مدل ایدئولوژی و بایسته‌های یك آمریكایی از ازل تا ابد نمی تواند با ایدئولوژی و جهان بینی یك ایرانی منطبق بشود. بنابراین؛ وقتی صحبت از دیپلماسی انقلابی می كنیم، تعریف دیپلمات را می دانیم و دیپلماسی آن فعلی است كه انجام می‌شود اما انقلابی دارای دو شاخص مهم است. شاخص اول؛ انقلابی و انقلابی گری، یعنی تعادل و توازن متناسب. انقلابی یعنی داشتن رفتار نامتوازن و نامتقارن در جبهه ای كه همه چیز آن دارای ابهام و اشكالات و خودسری های طرف مقابل است. بنابراین؛ ما از یك طرف تعادل و توازن را شاخص انقلابی‌گر می دانیم و از یك طرف نیز بروز رفتارهای نامتوازن و نامتقارن در مواجهه با رفتار ضدتقارن و ضد توازن طرف مقابل است. این دو وقتی كنار هم قرار می‌گیرد، به مفهومی تحت عنوان خردورزی می رسیم. این خردورزی در چارچوب دو اصل مهم "لن یجعل اللَّه للكافرین علی المؤمنین سبیلا" می شود، جنبه اصلی و اساسی دیپلماسی انقلابی و "أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَیْنَهُمْ" جنبه دوم آن می شود. در اینجا مفهوم انقلابی گری تازه شكل می گیرد و شرط بر این است كه افراط و تفریط در صحنه و پشت صحنه غلط است.

باید نگاه ما به دیپلمات خردمندانه باشد
این كارشناس تصریح كرد: وقتی صحبت از دیپلماسی، انقلابی و انقلابی گری می كنیم، باید راجع به سه واژه صریح صحبت كنیم. یك؛ دیپلمات فقط به شخصی كه در وزارت امور خارجه است، اطلاق نمی شود و باید نگاه ما به دیپلمات خردمندانه باشد. دیپلمات خردمندانه یعنی حتما قبل از رفتن به یك مذاكره سیاسی، نظامی، فرهنگی، امنیتی و ... در یك سطح مناسبی قرار گرفته باشد تا به حدی رسیده باشد كه دیپلماسی سیاسی شخص چه به نتیجه برسد و چه نرسد، توانایی ادامه دادن به مسیر خود را داشته باشد. در دور اول مذاكرات ایران با آمریكا؛ مقام معظم رهبری بلافاصله بعد از آن با نظامی ها جلسه گذاشتند. به دلیل اینكه ترامپ از روز اول قصد تهدید نظامی را داشته است. دو؛ خردگرایی در ساحت دیپلماسی. امكان ندارد دیپلماتی برای مذاكرات فرستاده شود و داخل كشور به آن با الفاظ، قواعد و موضوعات جریانی، حزبی، فرقه ای و... نگاه كنیم و اساسا این موضوع یكی از اشتباه ترین كارهایی است كه صورت می گیرد. متاسفانه از این دست موارد در طول انقلاب بارها و بارها داشتیم و حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری نیز بارها در رابطه با این موضوع تذكر داده اند.

دیپلماسی یك شو نیست بلكه فضای تعامل است
داودی درباره سومین مورد توضیح داد: دیپلمات انقلابی ما باید واجد شاخص‌هایی باشد. یك؛ دیپلماسی یك شو نیست. بلكه دیپلماسی فضای تعامل است. اینكه ما یك عمل واقعی را به یك رفتار شومنی نسبت دهیم و آن را در خارج از محیط مذاكره به مثابه فشار بر افكار عمومی و یا تیم مذاكره‌كننده بگذاریم، بی شك مقدمه یك نوع سفاهتی است كه می توانیم در حوزه سیاست از خود نشان دهیم. هیچ كجای دنیا این اتفاق نمی افتد، بنابراین؛ اولین مسئله ای كه در حوزه دیپلماسی انقلابی چه در صحنه و پشت صحنه باید به آن دقت داشته باشیم، این است كه دیپلماسی یك شو نیست، بلكه جایی برای محاسبات جدی و مهندسی شده است. به دلیل اینكه دیپلمات انقلابی و دیپلماسی انقلابی در این مرحله برای حفظ منافع ملی وارد اولین گذرگاه می‌شود و آن هم مفهومی تحت عنوان"‌كنترل" است. یعنی خواسته‌ها، گردنكشی و سركشی و اهانت‌های احتمالی طرف مقابل كنترل می‌شود. بنابراین؛ واژه كنترل، اولین خصیصه رفتار انقلابی خردورزانه در عرصه دیپلماسی است كه همان نقطه تعادل تلقی می شود. حال اگر هر شخص یا جمله ای در هر كسوتی و با هر موقعیتی، مقوله كنترل را خدشه‌دار كند، رسما به منافع ملی آسیب می زند.

دیپلمات انقلابی باید آگاه به امور زمانه خود باشد
وی بیان كرد: یكی از شاخصه های دیپلماسی انقلابی این است كه دیپلمات آگاه به امور زمانه خود و جامع الشرایط باشد و اگر قرار بر این است كه با دشمن خود پای مذاكره بنشیند، عقبه ذهن او مركب از مفاهیم و موضوعاتی باشد كه برای او راهگشا خواهد بود و فراموش نكرده باشد كه در تاریخ نزدیك به زمانی كه او این عمل دیپلماتیك را انجام می دهد، چه گذشته است و به چه میزان از این گذشتن مرتبط به ایدئولوژی و جهان بینی است و چند درصد باید موثر بر فرایند آن عمل دیپلماتیك باشد.
داودی تصریح كرد: یك نماینده مجلس، امكان گفتن هر حرفی را دارد اما آیا این صلاحیت در او نیز وجود دارد؟ قطعا نه. ما نمی توانیم بپذیریم فردی كه یك عمر شومن بوده و جلوی دوربین بوده امروز راجع به عمیق ترین مفاهیم سیاسی آن هم به غلط صحبت كند و متوجه نیستند كه در چه شرایطی ، چه عبارت هایی را خرج چه موضوعاتی می كنند. بنابراین؛ اولین مسئله حاكم كردن دانش، روش منش، بینش و نگرش انقلابی بر نوع گفتار، عمل و نوع اقدام است كه در این صورت می توان گفت فرد دارای خرد سیاسی، عزت كلامی و استقلال رای تثبیت شده در درون خود است. پیروی از این قاعده سبب می شود كه فرد دچار افراط و تفریط نشود.

جامعه نیازمند آرامش عالمانه و صبر خردمندانه در حوزه سیاست خارجی است
وی افزود: مقام معظم رهبری تاكید بر این داشتند كه مذاكرات تازه شروع شده و گام اول آن خوب بوده است و تا الان ارزیابی ما این است. استفاده از این جمله كه تا این لحظه ارزیابی ما این است به معنای حركت نقطه به نقطه، كنترل نقطه به نقطه، دقت نقطه به نقطه و نظارت نقطه به نقطه است. درست نیست كه نرسیده به نقطه دوم اظهار نظرها شكل بگیرد و این به معنای بی خردی در عرصه سیاست و بیان آن از تریبون رسمی است. این مدل سفاهتی نگاه كردن به موضوعات است كه پیچیده‌ترین مفاهیم دیپلماسی و یا سیاسی را به كف خیابان می آورد.

داودی تاكید كرد: جامعه ما نیازمند آرامش عالمانه و صبر خردمندانه در حوزه سیاست خارجی است، ما باید روال عادی زندگی خود را در عرصه داخلی داشته باشیم.

دیپلمات ما نیاز به تغذیه پشتوانه ای دارد
وی افزود: باید دقت داشته باشیم اگر دیپلمات ما در جلوی لبه درگیری‌ها می جنگد، نیاز به یك تغذیه پشتوانه‌ای هم دارد. به این معنا كه در داخل این پالس داده شود كه انصارالله با قدرت جلوی آمریكا ایستادگی می كنند و آمریكا نیز هیچ غلطی در برابر انصارالله نتوانست بكند. انصارالله یك جریان مقاومتی در یك كشور است. بنابراین؛ وقتی آمریكا نمی‌تواند در مقابل این گروه‌ها و جریانات كاری كند، قطعا در مقابل جمهوری اسلامی ایران اصلا نمی تواند، كاری كند. به همین دلیل است كه محیط، نفر و موضوع مذاكرات را ما تعیین می كنیم و باید راجع به این جنبه‌ها در حوزه عمومی صحبت شود.

داودی بیان كرد: وقتی صحبت از فلسطین و مقاومت می كنیم، شعار دیپلماتیك نیست بلكه اصالت دیپلماسی ایرانی است.

میراث دار قدمت سیاسی باشیم
وی همچنین گفت: اولین چیزی كه امروز مردم ما به آن نیاز دارند، یك سبك خردمندانه نقطه به نقطه در مرحله تحلیل و تجزیه است. اگر در اولین نقطه رفتار خوب بود، نتیجه می گیریم كه تاكنون نتیجه خوب بوده است. این یعنی امكان دارد كه دور دوم اتفاقی بیافتد كه از نظر ما خبطی صورت بگیرد و نتیجه دلخواه نباشد. اما باید دقت داشته باشیم، وقتی صحبت از عزتمندی در حوزه سیاست می كنیم، به معنای كنترل وحشی گری غرب است. ما در این دنیا دارای قدمت سیاسی هستیم و این قدمت به معنای درس بزرگی است كه از تاریخ به ما به ارث رسیده است. بنابراین؛ میراث دار خوبی در این حوزه باشیم و این حداقل كاری است كه می توان انجام داد.

قرار نیست تمام مسائل كشور به مذاكرات گره بخورد
داودی با اشاره به اینكه قرار نیست تمام مسائل كشور به مذاكرات گره بخورد، گفت: خوشبختانه در این دوره از مذاكرات اینگونه رقم نخورد.
وی تاكید كرد: حوزه مذاكرات با آمریكا یك موضوع بنیادین، قطع ناشدنی، حیاتی، حساس، غیرقابل رد برای كشور ما نیست، ما از این سطح عبور كرده ایم. در یك دولتی آمدند و نفس كشیدن ما را نیز بند به یك فرایندی به اسم مذاكره كردند كه پس از آن مشخص شد، اساسا ایرانی جماعت قرار نیست با اجازه آمریكا نفس بكشد یا نكشد. در برهه ای هم بخشی فكر می كردند كه اگر همه چیز را نفی كنند، یك پیروزی تلقی می شود. در حالی كه هر دو این مسئله به معنای داشتن افراط و تفریط است. در واقع باید گفت كه كمر اسلام و كمر هر انقلابی كه پسوند اسلام داشته باشد را افراط و تفریط شكست. بنابراین؛ جریان افراط و تفریط در داخل هر كشوری برهم زننده اصل و اساس ذات ایجاد یك نظم در مقابل دشمن تلقی می شود.

داودی تاكید كرد: طرف مقابل، یك شخص، یك كشور، یك سیستم و یك ایدئولوژی است كه اساسا حضور خود را در عدم حضور ما تعریف كرده است. بنابراین؛ ما با كسانی مذاكره می كنیم كه پیش فرض می دانیم برای نبودن ما سر میز قمار می كنند. پس ما از بودن خود حمایت نمی كنیم. بلكه اثبات چگونگی عدم وجود دشمن را متذكر می شویم. این عدم، گاهی در فلسطین و در سرزمین های اشغالی و گاهی در میز مذاكرات و یا در كلام به اثبات می رسد.

وی متذكر شد: دقت داشته باشیم آنچه در داخل اتفاق می افتد، برای پشتیبانی آنان كه رفته اند، در مواجه با كسانی كه خواست آنها عدم ما است، بنشینند و عدم آنها را گوشزد كنند، یك اصل بسیار حیاتی در درون خود تحت عنوان "نظم، تقوا و تعادل" میزبانی می كند.

فرمایشات مقام معظم رهبری فصل الخطاب است
داودی یادآور شد: فرمایشات مقام معظم رهبری هم فصل الخطاب و هم مدل تعیین كننده روش مواجه و یك تذكر جدی به تمام آنانی است كه قرار است بگوییم این مسیر چقدر درست است و چقدر نیاز به اصلاح دارد.

به ظاهر تبعیت می كنند اما در عمل...
اشراقی - كارشناس مجری: به نظر شما چقدر احتمال دارد كه یكی از این مصادیق ها در ظاهر مطابق و در باطن مخالف باشد؟

افراخته كارشناس مسائل منطقه در پاسخ به این سوال گفت: بنا نیست مفهوم دیپلمات انقلابی، یا خود اصل مفهوم دیپلماسی و یا دیپلمات تعریضی داشته باشد.
وی در تبیین دیپلمات انقلابی گفت: یك دیپلمات انقلابی باید بیش از بقیه دیپلمات‌ها پیگیر منافع ملی كشور خود باشد.

افراخته همچنین گفت: فرهنگ رایج سیاسی به سمتی رفته است كه در ظاهر تبعیت و پیگیری فرمایشات مقام معظم رهبری و ابراز بیعت می‌كنند ولی گاها مطابق فرمایشات ایشان عمل نمی كنند.

ورود حوزه سیاست خارجی به كف خیابان ممنوع است
وی با بیان اینكه اساسا مرسوم است كه در دنیا دولت ها، عرصه سیاست به صورت كلان و حوزه خارجی به صورت خاص را وارد عرصه عمومی نمی كنند، گفت: عموم مردم نسبت به عرصه سیاست آگاهی ندارند.به همین دلیل دولت ها بحث سیاست خارجه را به صورت پنهان دنبال می كنند و نتایج را به اطلاع عموم می رسانند. بخشی از این بحث بواسطه گسترش و عمق رسانه ها و فضای مجازی شبكه های اجتماعی به هر كسی این اجازه را می دهد كه در قالب یك پیام اظهارنظر كند و اتفاقی یا غیراتفاقی اظهار نظر او میلیون‌ها بار دیده شود كه بخش زیادی از این موضوع از اختیار دولت‌ها خارج شده است. اما همچنان شاهد این هستیم كه مسائل مهم و كلان در پشت درهای بسته پیگیری می شود.

افراخته همچنین گفت: به نظر می‌رسد كه در این دور از مذاكرات به نسبت سایر دوره ها فضای وفاق بیشتری در داخل شكل گرفته است. از طرفی برخی به این مسئله دامن می زنند به نحوی كه این اتفاق در افكار عمومی ضربه وارد كرده است. بنابراین؛ نباید حوزه سیاست خارجه در كف خیابان بیاید در این صورت آسیب آن را پروژه دولت خواهد دید و باید این فضا در جامعه فروكش كند.

جمهوری اسلامی برای افكار عمومی بیرونی برنامه خاصی ندارد
وی افزود: در مذاكرات، افكار عمومی داخلی و بیرونی وجود دارد ولی متاسفانه جمهوری اسلامی برای افكار عمومی بیرونی برنامه خاصی ندارد و این روایت رسانه‌های خارجی است كه از طریق رسانه های دنیا پخش می شود و ما عمدتا روایت خاصی برای افكار عمومی نداریم و تمركز بر افكار عمومی داخلی تمركز یافته است. امروز نگاه مخاطب داخلی و حتی رسانه‌های داخلی بیشتر به رسانه بین المللی است و از آن تغذیه می‌كنند، به همین دلیل شاهد هستیم كه در یك روز چند روایت توسط نیویورك تایمز منتشر می‌شود و اینجاست كه جریان رسانه ای غالب خود را تحمیل می كند.

دیپلماسی نوك پیكان است
افراخته خاطرنشان كرد: دیپلماسی نوك پیكان است و كشور در حوزه‌های مختلف به صورت آشكار و پنهان تدابیری انجام می‌دهد كما اینكه بخشی از آنها غالبا به صورت پنهان انجام می گیرد.
وی افزود: یكی از دلایلی كه آمریكا به دنبال این است تا مذاكرات را به اروپا ببرند، شكستن فضا و حاشیه‌سازی در اصل روند مذاكره است. براین اساس این فضا باید به شكلی مدیریت شود كه كمترین آسیب به اصل مذاكره كه تامین منافع ملی ما باشد، وارد شود.

برنامه«دور یك میز» یك میز به بزرگی ایران است كه دور این میز گفت و گوهای تخصصی پیرامون مسائل روز شكل می گیرد.
قابل ذكر است؛ دور یك میز، روزهای شنبه تا چهارشنبه ساعت 12:30 به مدت 85دقیقه از آنتن این شبكه به نشانی موجFM ردیف 94 مگاهرتز پخش می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامكی 3000094 و شماره در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراك بگذارند. این برنامه به تهیه‌كنندگی سیده فاطمه شعار، سردبیری علیرضا داودی و اجرا و كارشناسی محمدرضا اشراقی به روی آنتن می‌رود.