با وجود گستردگی رسانه‌های دیداری و شنیداری، هنوز هم می‌توان گفت رادیو یكی از پرطرفدارترین رسانه‌های شنیداری است. از طرفی یك رسانه نوستالژیك هم هست كه برای عده‌ای از شنوندگانش یادآور روزها و شب‌های بسیار شنیدنی و خاطره‌انگیز است. همچنین در برخی مواقع تاثیرگذار هم می‌تواند باشد. از این رو شبكه‌های مختلف رادیو به صورت 24 ساعته مدام در حال تولید و پخش برنامه‌های شنیدنی مطابق با سلیقه و خواست مخاطبان خود هستند. از جمله رادیو تهران كه چند ماهی است برنامه علمی با عنوان «علم بهتر است» را به تهیه‌كنندگی آرزو مددی روی آنتن دارد. برنامه ای علمی كه پنجشنبه شب‌ها ساعت 21 می‌توانید از رادیو تهران شنونده آن باشید. از این رو جام‌جم گزارشی از روند تولید این برنامه داشته كه در ادامه می‌خوانید:

دور دنیا در 60 دقیقه!
استودیو 21 ساختمان شهدا محل ضبط این برنامه است. آرزو مددی، تهیه‌كننده در حال مهیا كردن شرایط برای ضبط قسمتی دیگر از این برنامه است. كاظم كوكرم یكی از كارشناسان برنامه كه همكار خودما در روزنامه جام جم هست نیز چند دقیقه‌ای است كه رسیده و منتظر است. سیاوش صفاریان‌پور هم از راه می‌رسد. شباهت او با برادرش فواد به قدری زیاد است كه در یك لحظه می‌توان این دو را با هم اشتباه گرفت.

مهدی صارمی‌فر، محمدجواد ترابی و احسان مهرجو هم به گروه ملحق شده و همه چیز برای ضبط برنامه مهیا می‌شود. صدابردار چند بار صدا و میكروفن گوینده‌ها را بررسی می‌كند. موضوع این برنامه «بویایی» است. یكی از نكات مهم و جالب این برنامه بیان علم به زبان ساده اما كاربردی است. به گونه‌ای كه هم مخاطب خاص و علاقه‌مند به علم را با خود همراه می‌كند و هم مخاطب عام را. از همین رو بویایی و شنوایی نیز موضوعات هفته‌های گذشته برنامه بوده كه مورد توجه مخاطبان هم قرار گرفته است.
در این برنامه هم كارشناسان با روشن شدن چراغ قرمز استودیو راجع به بویایی موجودات مختلف صحبت و نكات جالب و شنیدنی را مطرح می‌كنند. البته مجری برنامه سیاوش صفاریان‌پور است كه با نحوه و نوع اجرایی كه دارد، فضای برنامه را از حالت خشك و علمی و تخصصی به یك دورهمی علمی رادیویی تبدیل كرده است.
برنامه با آیتم خبرخوانی آغاز می‌شود و هر كدام از كارشناسان درباره اخبار علمی مربوط به حوزه خود صحبت و با یكدیگر تبادل نظر و تحلیل می‌كنند. بنابراین تیم تولید برنامه، اخبار مهم علمی جهان را در 60 دقیقه به شنوندگان منتقل می‌كنند. شاید بتوان گفت لزوم حضور كارشناسان خانم در این برنامه به‌شدت احساس می‌شود. گرچه این برنامه كارشناس خانم هم دارد، اما با وجود پنج كارشناس آقا، فضای برنامه با وجود یك خانم تلطیف نمی‌شود.

مجری برنامه یك مروج علم است
آرزو مددی یكی از تهیه‌كنندگان جوان رادیوست كه در همین مدت كوتاه توانسته برنامه خوب و پرمخاطبی را تولید كند. وی درباره این برنامه و سایر برنامه‌هایی كه تا به امروز تهیه كرده به جام‌جم گفت: من از ابتدا مستند رادیویی برای رادیو كار می‌كردم و بعد به سراغ برنامه‌های اقتصادی، علمی و كارآفرینی آمدم؛ تا این‌كه برنامه «علم بهتر است» را تولید كردیم و حدود سه ماه این برنامه روی آنتن است. هر پنجشنبه برنامه ساعت 21 روی آنتن رادیو تهران است. البته ما طرح برنامه را تا سال بعد ارائه داده‌ایم و از این رو امیدواریم كه بتوانیم تا سال آینده برنامه را ادامه بدهیم.

وی در پاسخ به این سوال كه برای جذاب‌تر شدن یك برنامه علمی چه چیزهایی را در برنامه‌سازی مدنظر داشته هم بیان كرد: سعی كردیم برنامه را كاربردی‌تر كنیم تا به جذابیت آن افزوده شود؛ یعنی به سراغ موضوعاتی برویم كه در عین سادگی، كاربردی هم باشد. نام برنامه را هم بر همین اساس انتخاب كردیم؛ چون علم بهتر از ثروت است. تا علم نباشد، ثروت به دست نمی‌آید. ضمن این‌كه باید برای نگه داشتن ثروت، علم آن را هم داشته باشی. اما منظور ما از علم، كتاب‌های درسی ما نیست؛ دانشی است كه باید درباره موضوع مربوطه داشته باشی. ما در برنامه بخش فناوری داریم. به این خاطر كه همه ما از فناوری روز استفاده می‌كنیم. همه زندگی ما در یك سری كتاب‌های درسی نیست كه یاد بگیریم. در این برنامه یاد می‌گیریم از نرم‌افزارهایی در گوشی تلفن‌های همراهمان استفاده كنیم كه بسیار كاربردی است.

وی درباره نحوه اجرای كارشناسان برنامه نیز توضیح داد: هر كدام از كارشناسان برنامه در حوزه كاری خود به صورت تخصصی كار می‌كنند و اغلب سردبیر نشریات علمی و مهمی هستند. ضمن این‌كه سعی می‌كنند از اصطلاحات فارسی بیشتر استفاده كنند. نكته مهم‌تر این‌كه هر كارشناس، سردبیر بخش خودش است و صرفا اخبار علمی مربوط به حوزه خود را نمی‌خواند.

این تهیه‌كننده همچنین درباره انتخاب سیاوش صفاریان‌پور به عنوان مجری برنامه هم عنوان كرد: قطعا آقای صفاریان یك مروج علم است و ما برای اجرای این برنامه باید به دنبال مروج‌های علم می‌گشتیم. آقای صفاریان پور به خاطر نگاه و تجربه‌ای كه در این زمینه دارند و تدریس هم می‌كنند، انتخاب درستی برای اجرای این برنامه بود.

مددی در پایان نیز درباره بازخورد مخاطبان برنامه گفت: اصلا باور نمی‌كردیم در مدت سه ماه كه برنامه روی آنتن است، بازخوردهای خوبی بگیریم. در فضای مجازی هم بازتاب خوبی داشت. ضمن این‌كه شنونده‌ها به ما موضوع پیشنهاد می‌دهند و سوالات بسیاری درباره برنامه دارند و همین باعث دلگرمی می‌شود. از طرفی صداوسیما كتابچه‌ای دارد كه در هر فصل برنامه‌های برگزیده را معرفی می‌كند. من خیلی خوشحال شدم زحمتی كه ما یك هفته برای یك ساعت برنامه در هفته می‌كشیم بازخورد خوبی داشته و توانسته‌ایم بین برنامه‌های علمی اول باشیم. من فكر می‌كنم همه این اتفاقات به خاطر تیم قوی و خوبی است كه این برنامه دارد.

وكیل مدافع آبزیان در برنامه هستم!
كاظم كوكرم، یكی از كارشناسان برنامه است كه پای ثابت رویدادهای زیست كره است. وی درباره این‌كه سعی می‌كند چه خبرهایی را انتخاب كند، توضیح داد: من بیشتر به خبرهای حوزه زیست‌كره شامل محیط زیست، زیست شناسی و آنچه در دنیای موجودات زنده اتفاق می‌افتند، می‌پردازم. البته با توجه به تحصیلات دانشگاهی‌ام كه در حوزه مهندسی شیلات بوده، ناخودآگاه كشش بیشتری به دنیای زیر آب دارم و به قول دوستانم وكیل مدافع آبزیان در استودیوی برنامه هستم! خبرهای ما به لحاظ ارزش خبری عمدتا واجد ارزش «شگفتی» هستند؛ هر اتفاق تازه یا دانستنی‌ای كه می‌تواند تحسین، تعجب یا شگفت‌زده شدن مخاطب از دانستن آن را به همراه داشته باشد، موضوعی است كه ما به آن می‌پردازیم و همراه با همكاران كارشناسم از ابعاد گوناگون به بررسی و تحلیل ماجرا می‌پردازیم. گمان می‌كنم این برای شنونده جالب باشد كه احساس می‌كند یك رخداد به‌ظاهر كوچك در دنیای علم چگونه می‌تواند پیامدهای وسیع و پیچیده‌ای داشته باشد. این‌كه كارشناسان یك برنامه رادیویی - كه از امكان ارائه تصویر نیز برخوردار نیستند - از دید تخصص‌های گوناگون بتوانند در فرصت محدود یك برنامه به زبان ساده این مطلب را پوشش دهند و كالبدشكافی كنند، فرآیند جالبی است. مثلا این هفته به خبر كشف موجودات زنده میكروسكوپی در عمق 2400 متری زمین اشاره كردیم و در نهایت به اینجا رسیدیم كه مطالعات در چنین حوزه‌ای چطور می‌تواند در عالم اخترزیست‌شناسان برای كشف حیات فرازمینی تاثیر داشته باشد.

وی همچنین درباره ویژگی‌های برنامه و این‌كه جای چه بحثی خالی است هم عنوان كرد: ویژگی مهم این برنامه این است كه مهم نیست شنونده‌اش چقدر باسواد باشد؛ می‌تواند تحصیلات ابتدایی داشته باشد یا استاد دانشگاه باشد. همه ما ایرانیان به لحاظ فرهنگی گپ‌زدن، شوخی‌ها و طنازی‌های كلامی و دورهمی را دوست داریم.
كارشناسان این برنامه گویی در یك مهمانی پنجشنبه شب دور هم نشسته‌اند، با هم خوش و بش می‌كنند، سر به سر هم می‌گذارند و از دانستنی‌های جذاب علمی روز حرف می‌زنند. تلاش ما این است كه برنامه به جای این‌كه فضای خشك كلاسی داشته باشد، بیشتر شبیه مهمانی باشد و از دل این گفت‌وگوها نكات جالبی در ذهن شنونده حك شود؛ دانستنی‌هایی كه ممكن است نگاه او را به دنیای پیرامون به كلی متحول كند و بتواند با چگونگی داشتن نگاه انتقادی به رویدادهای پیرامون و ارائه تحلیل علمی برای اتفاقات روزمره و چه بسا بسیار معمولی دست یابد.

اما فعلا فكر می‌كنم جای مخاطب در این برنامه خالی است؛ فعلا آن‌قدر بخش‌‌های برنامه متنوع است كه عملا فرصتی برای خواندن پیامك‌های شنوندگان نداریم. شاید اگر نقش شنوندگان و رجوع به پیامك‌ها و تماس‌های تلفنی آنها بیشتر شود، از ذائقه مخاطب و این‌كه احتمالا دوست دارد به چه موضوعاتی در برنامه بیشتر پرداخته‌تر شود آگاه‌تر خواهیم شد. به‌خصوص اگر برنامه به صورت زنده اجرا شود پرداختن به پیامك‌های شنوندگان بیشتر مقدور می‌شود.

با پوشش سرگرمی وارد بحث آموزش می‌شویم
می‌توان گفت هر جا كه پای برنامه‌های علمی صداوسیما در میان است، نام برادران صفاریان‌پور با آن برنامه گره خورده است. سیاوش صفاریان‌پور مجری این برنامه در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص اجرای این برنامه و دلیل حضورش در برنامه‌های علمی بیان كرد: افتخار من است كه در این برنامه حضور دارم. ضمن این‌كه حضور من در برنامه‌های علمی به دلیل علاقه‌ای است كه من به ترویج علم دارم. البته برنامه‌های دیگری هم در تلویزیون دارم كه موضوعات اجتماعی دارند.

وی در ادامه درباره نحوه اجرای خود و جذابیتی كه برای تلطیف فضا می‌تواند ایجاد كند هم توضیح داد: می‌توانم بگویم این برنامه بیشتر شبیه دورهمی علمی بین چند نفر است كه به علم علاقه‌مند هستند و با یكدیگر تبادل اطلاعات و تبادل نظر می‌كنند. در این برنامه شاید بهترین راه حل برای انتقال مفاهیم علمی همین بود كه آنها را به مفاهیم ساده‌ای تبدیل كنیم كه در عین رادیویی بودن فضای صمیمانه‌ای را هم ایجاد كنیم تا بتوانیم نكات علمی كاربردی را به شنونده منتقل كرده و بنابراین طبق نظری كه تهیه كننده برنامه هم دارد تصمیم گرفتیم فضایی خودمانی در برنامه ایجاد كنیم. ضمن این‌كه رادیو و تلویزیون در وهله اول ابزار سرگرمی هستند و بعد ابزار آموزشی. بنابراین وقتی با پوشش سرگرمی وارد بحث آموزشی می‌شویم، فضای برنامه دلپذیرتر می‌شود.

صفاریان پور همچنین درباره تاثیرات مثبت برنامه در به روز شدن اطلاعات خودش در كنار انتقال دانش به شنونده‌ها هم توضیح داد: همیشه در همه برنامه‌های علمی برای من تبادل اطلاعات علمی جذاب بوده؛ البته من در این برنامه بیشتر پرسشگر هستم تا ارائه دهنده اطلاعات به شنونده‌ها و به نوعی خودم را به جای مخاطب می‌گذارم و سوال می‌پرسم.