تقویت بنیه دفاعی مساله مهم و ضروری در تامین امنیت و منافع ملی محسوب می شود و در ایران این توانمندی و قدرت دفاعی به دلیل اتكاء به نیروهای داخلی در سطح منطقه، بین الملل و مناسبات سیاسی از جایگاه ویژه ای برخوردار است كه این اقتدار و عزت مرهون
پیروزی انقلاب اسلامی سبب شد تا نظام سلطه جهانی برای براندازی این نظام نوپا توطئههای فراوانی را طراحی كند و به مرحله اجرا دربیاورد. یكی از این توطئهها، جنگ تحمیلی به وسیله رژیم بعث عراق بود كه با از خودگذشتگی ها و دفاع قهرمانانه نیروهای مسلح و مردم ایران، نقش بر آب شد و متجاوزان از خاك وطن بیرون رانده شدند. تجربه جنگ تحمیلی ایران را واداشت در عرصه های گوناگون به پیشرفت، استقلال و اقتدار در تمامی زمینه های دفاعی دست یابد.
جمهوری اسلامی ایران بیش از سه دهه توانست در همه عرصه ها از جمله صنایع دفاعی، هوایی و زمینی با وجود تمامی مشكل ها و دشواری ها گام های بلندی بردارد. نیروهای مسلح ایران اكنون در ردیف قویترین ارتشهای دنیا قرار گرفته اند كه با استفاده از روش های استاندارد بین المللی و شیوه های انحصاری به ویژه در سال های اخیر با وجود شدت تحریم های ناعادلانه، تولیدات متنوعی از تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز دفاعی را عرضه كرده اند.
بیش از 2 هزار كیلومتر مرز آبی ایران از یكسو و حضور نیروهای فرامنطقه ای در آب های آزاد و آبراه های جنوب ایران از طرف دیگر ایجاب كرده است تا عرصه دفاع دریایی با پشتیبانی دیگر نیروها، متناسب با علوم و فنون روز توسعه یابد.
اصول دفاعی ایران مبتنی بر شاخص هایی است كه مهمترین آن، پایبندی به اصل عدم تجاوز، نفی سلاح های كشتار جمعی به ویژه سلاح های اتمی و تاكید بر دفاع از مظلوم و ایستادگی در برابر متجاوز به شمار می رود. برپایه این اصول، یكی دیگر از ویژگی های دكترین دفاعی ایران، توسعه توان بازدارندگی در بعد نرم افزاری و سخت افزاری محسوب می شود.
شكی نسیت كه بخش قابل توجهی از امنیت كشور های منطقه منوط به ثبات امنیتی در كل منطقه خواهد بود. از این رو جمهوری اسلامی ایران بارها تاكید كرده است كه همكاری برای برقراری امنیت به وسیله كشورهای منطقه بدون نیاز به حضور نظامی كشور های بیگانه، در اولویت سیاست های منطقه ای كشور قرار دارد. ایران همواره براین باور است كه منافع دفاعی مشترك در منطقه در تنش زدایی و تحكیم ثبات و امنیت منطقه تاثیر شگرفی می گذارد.
«محمدرضا كائینی» معاون برنامه ریزی و امور مجلس شورای اسلامی در سازمان پدافند غیرعامل كشور می گوید، هشت سال جنگ با عراق با وجود پیامدهای ناگوار در عرصه های اقتصادی، سیاسی و نظامی، فرصت مناسبی برای آزمون ساختار و اندیشه دفاعی كشور بود تا ایران بتواند به اقتدار كامل برسد. در ادامه دیدگاه های وی را از نظر می گذارنیم.
** جهت گیری راهبردی دفاعی ایران پس از جنگ تحمیلی
ضرورت بازنگری در اندیشه و ساختار نظامی كشور پس از جنگ تحمیلی برای تدوین یك راهبرد كارآمد همواره از توجه دولتمردان سیاسی- نظامی برخوردار بود زیرا هزینه های تحمیل شده در دفاع مقدس آزمونی سخت برای استراتژی دفاعی كشور محسوب می شد و همین عاملی به شمار می رفت تا در جهت گیری سیاسی- دفاعی و دستیابی به موشك های پیشرفته تاثیر بگذارد. خوداتكایی و خودكفایی در عرصه نظامی، نوسازی و تجهیز هر چه بیشتر نیروهای مسلح از جمله راهبردهایی بود كه ایران را به طرف توانمندی های بیشتر در زمینه دفاعی- نظامی سوق داد. البته در این میان تهدیدها و تحریم های به وجود آمده پیشرفت های جمهوری اسلامی را در مسیر تحقق بخشیدن به هدف های خود با كندی همراه كرد.
** توانمندی دفاعی ایران و به چالش كشیدن سلطه طلبان
ایران در سال های اخیر با توانمندی های كسب شده در زمینه دفاعی توانست قدرت های غربی به ویژه آمریكا را به چالش بكشد و آنها را پای میز مذاكره بنشاند. دشمنان ایران همواره درصدد تضعیف فعالیت های دفاعی و موشكی كشور هستند و با برنامه ها و تحریم های گوناگون تلاش می كنند تا صنایع دفاعی ایران همواره كارآمد و نوین باشد و هیچ گونه تهدیدی نتواند، این روند را متوقف كند. پیشرفت ایران سبب شده است تا قدرتهای جهانی در سیاستهای خود در برابر ایران تجدیدنظر كنند و دشمنی های خود علیه جمهوری اسلامی ایران را از روشهایی غیر از شیوه سخت دنبال كنند.
** پیشبرد خودكفایی نظامی جمهوری اسلامی ایران
تولید سیستم های تسلیحاتی و تجهیزاتی در داخل كشور به معنای خوداِتكایی در عرصه نظامی محسوب می شود. توسعه حوزه صنایع دفاعی سبب شده است تا كشور جایگاه نخست و شایسته ای در معادلات منطقه ای به دست آورد. همچنین اشتغال در صنایع دفاعی كشور در مقایسه با دیگر كشورهای منطقه و در حال توسعه نشان از این مساله دارد كه ایران می تواند در مقطع زمانی خاص جایگاه بالایی را به خود اختصاص دهد.
** تلاش برای ایجاد بازدارندگی در ارتباط با كشورهای منطقه؛ راهبرد نظامی ایران
ایران پس از جنگ تحمیلی همواره در تلاش برای بازدارندگی در ارتباط با كشورهای منطقه بوده است. استراتژی بازدارندگی مستلزم هرگونه مجازات، تهدید و متقاعد كردن دیگران به شمار می رود كه ابزارهایی همچون افزایش توانایی عمومی نظامی، تكامل سلاح های پیشرفته دارای تخریب گسترده و ... در آن به كار می رود. بازدارندگی می تواند تمامی جنبه های نظامی مختلف را در برگیرد. قدرت ایران در عرصه های دریایی، زمینی، قدرت موشكی و ... نشان از اقتدار ملی و توان دفاعی دارد كه سبب شده است تا در سطح منطقه به عنوان ابر قدرت شناخته شود. جمهوری اسلامی ایران امروزه از مقبولیت دیگر كشورها برخوردار است كه ریشه آن را می توان در توانمندی در این حوزه با اتكاء به قدرت داخلی و مردم جست وجو كرد. در واقع باید دانست پایداری قدرت ایران با حفظ توانمندی های داخلی تضمین می شود. مقاومت مردم در برابر تمامی تحریم ها از جمله در حوزه هسته ای توانست ایران را در به دست آوردن منافع خود در سطح بین المللی مقتدر كند كه این مهم در تمامی زمینه های دفاعی به خوبی مشهود است.