به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران؛ موسی حقانی رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر در گفتگو با برنامه «سعد آباد» رادیو تهران درباره تاریخچه رابطه ایران و انگلستان اظهار داشت: اولین رد پای حضور انگلستان در ایران به دوره تیموریان باز می گردد . آنها در پی كسب اطلاعات بیشتر از ایران بودند تا بتوانند زمینه ارتباط را فراهم كنند.
رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر افزود: در زمان شاه عباس صفوی، برادران شرلی به ایران آمدند و می‌خواستند واسطه‌ای بین ایران و اروپا، بویژه انگلستان باشند. ضمن اینكه در دوره افشاریه هم رفت و آمدهای محدودی به وجود آمد.

رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر با بیان اینكه پای انگلیسی‌ها به طور جدی از اوایل دوره قاجار به ایران باز شد گفت: در این دوره انگلیسی‌ها به ایران آمدند و سفیر خود را به كشورمان اعزام كردند. در این زمان، هند كانونی بود كه قدرت‌های استعماری بر سر تصاحب آن با هم رقابت داشتند. هند، مركز رقابت‌ها و جنگ‌های بین‌المللی بود و بالطبع ایران هم كه در همسایگی هند آن زمان بود تحت تاثیر این رویدادها قرار می‌گرفت. انگلیسی‌ها هم می‌خواستند رفتار ایران را كنترل كنند و نگران بودندكه ایرانی‌ها با استفاده از ظرفیت‌های خود آنها را ناكام بگذارند و از طرف دیگر نگران انعقاد قرارداد بین ایران با روسیه تزاری و فرانسه بودند كه در این‌صورت، زمینه انتقال سربازهایشان به هند فراهم می‌شد.

موسی حقانی افزود: در همان مقطع زمانی، زمان‌خان افغان و شیعیان ایالت میسور با انگلیسی‌ها می‌جنگیدند و تمام تلاش انگلستان این بود كه مانع از رسیدن كمك به آنها شود و ایران می‌توانست با اتخاذ سیاست خارجه درست به كشوری تاثیرگذار تبدیل شده و جایگاه خود را در تحولات بین المللی تثبیت كند. اما با بی‌تدبیری كه رخ داد و با قراردادهایی كه با انگلیسی‌ها بسته شد دست انگلستان در اقداماتی كه می‌خواستند در هندوستان انجام دهند باز گذاشته شد.

رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر افزود: سرهارفورد جونز، سرجان ملكم و بعدها سر گور اوزلی نمایندگان فریبكار انگلستان در ایران بودند كه هرجا منافعشان تامین می‌شد با ما قرارداد می‌بستند . در این قراردادها منفاعشان به طور روشن ذكر می‌شد اما منافع ما در قرارداد به صورت مبهم و دو پهلو و مشروط به شرایط دیگر ذكر می‌شد كه معمولا مورد سوء استفاده آنها قرار می‌گرفت و به مفاد قرارداد عمل نمی‌شد. مفاد قرارداد هم بیشتر صیانت از هند و منفعل كردن ایران نسبت به تحولات منطقه بود.

حقانی با تاكید بر اینكه انگلیس سعی كرد بازوهای ایران را در منطقه كوتاه كند افزود: وقتی انگلستان هند را گرفت به هرات و قندهار رفت و آنها را از ایران جدا كرد و پس از آن 8500 كیلومتر مربع از بلوچستان را از ایران جدا كرد و در خلیج فارس هم تحركاتی انجام داد و بحرین را به طور غیر قانونی از ایران جدا كرد كه نتیجه آن در دوره پهلوی محقق شد. بدین صورت كه پای سازمان ملل را وسط كشیدند و با برگزاری یك همه‌پرسی كاملا جعلی بحرین را از ایران جدا كردند.

وی با اشاره به اینكه در مجموع انگلیسی‌ها با هدف تجزیه ایران در منطقه حضور داشتند و از خاك ایران به نفع كشورهای تحت سلطه خود در منطقه استفاده كردند اظهار داشت: انگلستان با نگاه استعماری وارد منطقه شد و در مرحله اول ایران برای 100 سال سپر بلای هند می‌شود. سیستان در این بین با استراتژی انگلستان به سرزمینی سوخته تبدیل شد تا دسترسی دیگر كشورهای قدرتمند به هند ناممكن شود.

رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر با اشاره به اینكه نفوذ انگلیسی‌ها در بین هیئت حاكمه ایران گسترده شد تاكید كرد: این نفوذ در ابتدا با فراماسون كردن رجال و شخصیت‌های ایرانی و بعد با ایجاد تشكیلات فراماسونری در كشورمان انجام شد و در اساس كنترل سیاست و اقتصاد و بنیان‌های تاثیرگذار كشور را در اختیار گرفتند به نحوی كه حتی انتخاب صدراعظم هم با دخالت آنها انجام می‌شد و پس از مشروطه و تاسیس مجلس هم نمایندگان تا دوره‌های زیادی توسط انگلیسی‌ها تعیین می‌شدند.

حقانی با اشاره به قرارداد 1907 كه بین روسیه و انگلستان منعقد شد گفت: در رقابت با روسیه تجاری از تجزیه و تضعیف، نابودی و ممانعت از پیشرفت ایران كم نگذاشتند.در قرارداد 1907كه انگلستان نقش محوری داشت؛ ایران به سه منطقه تبدیل شد.بر اساس این قرارداد بخش زیادی از شمال كشور در اختیار روسیه و بخش زیادی در اختیار انگلستان قرارگرفت.

وی با تاكید بر اینكه بر اساس قرارداد 1915 كه بین انگلستان و روسیه تزاری منعقد شد، قرار بود در پایان جنگ جهانی اول خاك ایران بین این دو قدرت تقسیم شده و عملا كشوری به نام ایران وجود نداشته باشد گفت: روس‌ها به خاطر انقلاب بلشویكی و درگیری داخلی برای 3 سال نتوانستند در امور داخلی ایران دخالت كنند و ایران تجزیه نشد اما انگلیسی‌ها از این فرصت استفاده كردند با تحمیل قرارداد 1919 (وثوق- كاكس) تلاش كردند ایران را به مستعمره خود تبدیل كرده و خاك ایران را به هندوستان ملحق كنند.
رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر با اشاره به اینكه در سال 1323 خورشیدی و در جنگ جهانی دوم انگلیس دوباره به اتحاد جماهیر شوروی پیشنهاد می‌دهد تا قراداد 1907 احیاء شود افزود: قرار بود ایران دوباره تجزیه شود و تجزیه یك ساله آذربایجان و كردستان، مقدمه ای برای تجزیه كامل ایران بود كه خوشبختانه ناكام ماند.

حقانی با نگاهی به سیاست‌های انگلستان نسبت به ایران در دوره پهلوی و پس از پیروزی انقلااب اسلامی گفت: در این دو دوره شاهد هستیم كه تمامی رفتارهای انگلیسی‌ها بر خلاف منافع ملی ایران بوده است. رضا پهلوی با كمك انگلستان بر روی كار آمد و محمدرضا پهلوی كه با حمایت انگلیس، آمریكا و شوروی و بیشتر انگلیس روی كار آمد. اما علیرغم وابستگی رژیم پهلوی به آنها باز هم هرجا پای منافع ایران و انگلستان مطرح می‌شد آنها پهلوی‌ها را مجبور می‌كردند تا منافع انگلستان را در اولویت قرار دهد.

رئیس پژوهشگاه تاریخ معاصر با بیان اینكه انقلاب اسلامی بساط سلطه‌طلبی انگلستان در كشورمان را جمع كرد گفت: انگلیسی‌ها پس از انقلاب دشمنی خود را علنی كردند و تا به امروز هم ادامه دارد و تمامی اتفاقاتی كه هم اكنون در غزه می‌افتد نتیجه نقشه‌های شوم انگلستان در طراحی «خاورمیانه جدید» در پایان جنگ جهانی اول است.

او با تاكید بر اینكه رژیم پهلوی با پروژه انتقال یهودیان به فلسطین همراهی كرد اظهار داشت: در این ماجرا هم ایران را به مسیر انتقال یهودیان روسیه، افغانستان و ماوراء‌النهربه فلسطین بود. انگلستان در این بین از همه ظرفیت‌های ایران علیه ایران و كشورهای منطقه استفاده كرد. رژیم نامشروع اسرائیل مولود توطئه‌های انگلیسی‌ها و كانون‌های صهیونیستی در آمریكا و فرانسه است.

حقانی با اشاره به جنگ های مستقیم بین انگلستان و ایران گفت: انگلیسی‌ها برای جداكردن هرات از ایران؛ دو بار با كشور ما وارد جنگ شدند و سابقه جنگ نظامی با ما دارند و لطمه‌های جدی به ما وارد كردند . نسل‌كشی فلسطینی‌ها در غزه توسط اسرائیل در غزه شبیه نسل‌كشی انگلیسی‌ها علیه اعراب ایرانی سوسنگرد است . انگلیسی‌ها سوسنگرد را با خاك یكسان كردند و نسل‌كشی در سوسنگرد انجام دادند همینطور انگلیسی‌ها در پی ایجاد قحطی در ایران و خسارات آن در پایان جنگ جهانی اول نقش مستقیم داشتند.در این قحطی (ساختگی) بیش از 4 میلیون ایرانی را كشتند.

وی در پایان یادآور شد: انگلیسی‌ها قبل و در حین جنگ جهانی اول و دوم كشورمان را اشغال نظامی كردند. علیرغم اینكه كه ایران در این دو جنگ بی‌طرفی خود را اعلام كرده بود خسارات مالی و جانی و زیرساختی زیادی به كشور ما وارد كردند و در جنگ جهانی دوم 2 میلیون ایرانی بواسطه جنگ و تبعات آن مثل بیماری‌های همه‌گیر مثل تیفوس كشته شدند. تاریخ روابط ایران و انگلیس تاریخی پر از درد و رنج و شكنجه برای مردم ایران، بین النهرین، عراق امروز و فلسطین است.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
كانال رادیو تهران را در پیام رسان بله به نشانی tehraan360@ جستجو كنید.
علاقه‌مندان می‌توانند برنامه‌های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.