علت اصلی تناقضهایی كه در نسخه های متفاوت از دیوان حافظ وجود دارد نسخه بردارانی است كه گاه بنا به ترجیحات و ذوق خود كلماتی را حذف و یا تغییر و گاه حتی ابیاتی را حذف كردهاند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، فربد شكوهی، حافظپژوه با حضور در برنامه گفتاورد رادیو تهران 20 مهر همزمان با روز بزرگداشت حافظ گفت: برای اینكه دستكم روخوانی مناسبی از دیوان حافظ داشته باشیم و در وهله بعدی مفهوم ابیات را به درستی دریابیم میتوانیم به كتابهایی از حافظ پژوهان معتبری مانند بخوانند میرجلال الدین كزازی، خلیل رهبر، بهروز ثروتیان، منوچهر مرتضوی، بهائ الدین خرمشاهی، سعید حمیدیان، استعلامی، غلامحسین جلالیان مراجعه كنیم.
شكوهی افزود: علاقمندان به حافظ در مراحل بعدی نیز میتوانند به گزارش های عرفانی برای درك مفاهیم و معانی والاتر مراجعه كنند.
او با اظهار تاسف از اینكه در برخی مواقع اشعار دیوان حافظ درست خوانده نمیشود و فایلهایی كه از این قرائت تهیه می شود نیز در فضای مجازی دست به دست میگردد گفت: در همین راستا دیوان حافظی را اعراب گذاری كردم كه با نام «جلوه حافظ» به زودی منتشر می شود. در این كتاب برای هر بیت علاوه بر گزارش ساده، اعراب گذاری و گزارش ادبی نیز نوشته شده است . این واژه ها از خود دیوان حافظ تفسیر شده و نو بودن این كتاب از همین حیث است.
این حافظ پژوه درباره اهمیت روخوانی درست از اشعار حافظ گفت: اگر معنا و مفهوم در اثر قرائت اشتباه تغییر نكند ایرادی ندارد ولی وقتی كه حرف شاعر و ساختار معنایی جمله تغییر میكند این به مفهوم كلی شعر صدمه میزند.
به گفته شكوهی در حال حاضر دیوان حافظ با لهجه تهرانی خوانده میشود و اتفاقا همزبانان افغانی و تاجیكی كه «میخانه» را نه با كسره كه با فتحه ادا میكنند اشعار حافظ را درست میخوانند.
او درباره علت نام گذاری روز 20 مهر به نام روز حافظ گفت: براساس روایتی كه در كتاب «بازتابها» نوشته محمدعلی اسلامی ندوشن وجود دارد حافظ، مدام دم از مهر و مهربانی زده و اشعار خوبی نیز سروده است بنابراین نمره او 20 و ماه مهر نیز به او اختصاص داده شده است. .حافظ در اندیشه ایرانیان زنده است چون هر روز از حافظ و اندیشه های او بهره می بریم .
او افزود: در حالی كه در سالهای گذشته آوازخوانان در سرودهای خود از اشعار سعدی بهره میبردند ولی این در سال های اخیر – نیم قرن اخیر- اغلب این افراد به حافظ روی آورده اند.
او با اشاره به وجود تصحیح ها و نسخ مختلف از حافظ گفت: در برخی از دیوان های حافظ، غزلها و ابیاتی وجود دارد كه حافظ شناسان آنها را تایید نمی كنند. علت آن نیز این است كه 600 سال گذشته صنعت چاپ نبود و كتابها نسخه برداری می شده است. برخی نسخه بردارها برخی كلمات را به نادرستی روایت كرده اند.
او افزود: گاهی این اشتباه ها از كم سوادی و گاهی خلط با ذوق نسخه نویس شده است و از قول حافظ كلماتی تغییر و یا اضافه شده است ، گاهی نیز ابیاتی حذف شده است. این ابیات اغلب از حسن دهلوی و روح عطار بوده است كه همگی دارای كژی است. او به عنوان نمونه از بیت « از سنگ ناله خیزد » نام برد كه اصل آن « از سنگ گریه خیزد» است.
این حافظ پژوه درباره تفال به حافظ و پیشینه آن در فرهنگ ایرانیان گفت: از قدیم مروای نیك به معنای فال خجسته و مرغوا به معنای فال بد در این فرهنگ وجود داشته است. البته در زمان رودكی و قبل تر از او زمان ساسانیان هم فال نیكو میزدند و از واژه مروا استفاده میكردند و در زمان حافظ هم خود حافظ، تفال می زده است.
مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبكههای اجتماعی با شناسه tehraan360@ پیدا و همراهی كنید.
همچنین علاقهمندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.
*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.